Denkspellen – Smartgames & aftekenbladen
Materiaal verrijken → o.a. coderen met de kralenplank, hoeken en ontwikkelingsmateriaal
Theorie | Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
Een stukje achtergrondinformatie
Uit onderzoek is gebleken dat jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong zich binnen ongeveer zes weken kunnen aanpassen aan de groepsnorm. De kleuter komt als vierjarige op school en ziet al snel dat wat hij doet en weet niet de norm is. Hij wil zijn zoals zijn klasgenootjes en past zich aan. Hij laat niet meer zien hoe gedetailleerd hij kan tekenen (dat kunnen kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong vaak) en tekent ineens weer eenvoudige poppetjes met ‘hark’ armen. Hij geeft geen antwoord meer tijdens een kringactiviteit, terwijl hij het antwoord wel weet. Het is daarom belangrijk om de kinderen die nieuw instromen in je groep goed te observeren om een eventuele ontwikkelingsvoorsprong te kunnen signaleren.
Kinderen die zich op school aanpassen aan de norm of niet genoeg uitgedaagd worden, kunnen hier heel ander gedrag laten zien dan thuis. Het zijn bijvoorbeeld rustige leerlingen die keurig meedoen met de rest. Thuis laten ze echter heel ander gedrag zien. Ze kunnen boos zijn, zich gefrustreerd en zich niet begrepen voelen. Jij ziet op school een heel ander kind dan de ouders thuis.
Wanneer je dit van de ouders hoort, denk dan niet ‘bij mij is dat niet zo’, maar laat de alarmbellen rinkelen: hier is iets aan de hand!
Ook hebben jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong vaak een zekere mate van faalangst. Dit kan leiden tot onderpresteren. Goede begeleiding en het juiste aanbod zijn belangrijk.
Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong zien soms het nut niet in van de dingen die ze op school moeten leren. Juist bij hen werkt het om te benoemen wat ze gaan leren en waarom. Zelf benoem ik bij kleuters zelden het doel van een activiteit, om samen in een magische fantasiewereld te blijven, maar bij kinderen met een voorsprong doe ik dit juist wel.
Bijvoorbeeld: Bij een knipopdracht of fijnmotorische oefening vertel ik dat dit goed is voor de vingers (fitte vingers) om later bijvoorbeeld mooi en soepel te kunnen schrijven. Hoe meer je oefent, hoe beter dat gaat. Je ziet bij deze kinderen meteen de ‘aha’ vallen en ze gaan met meer plezier aan de slag. Dit noemen we topdown leren.
Op deze pagina wil ik je inspiratie geven voor het bieden van uitdaging aan (slimme) kleuters in je groep. Dit kan door materiaal aan te schaffen of een plusgroep op te starten, maar beter nog,
het kan gewoon in je eigen groep door het aanpassen en verrijken van de materialen die je hebt en de activiteiten in de hoeken.
Aan de slag!
Kant-en-klare projecten van Kleuteruniversiteit
Op de website van Kleuteruniversiteit vind je bij verschillende thema’s plusprojecten: projecten met uitdagende activiteiten voor slimme kleuters. Wij gebruiken ze op school voor onze plusgroep. Heel handig: activiteiten uitkiezen, materialen verzamelen en klaar! De kleuters genieten er enorm van!
De plusprojecten zijn vaak geschreven bij de informatieve Willewete boeken van uitgeverij Clavis en de boeken van de auteur Mack. Ook uitgeverij Lemniscaat heeft in de serie Natuurlijk! ontzettend mooie informatieve boeken voor kinderen die alles willen weten. Aanraders!
→ Bekijk de plusprojecten van mijn hand
* Enkele voorbeelden van thema’s waar een Plusproject bij is gemaakt.
Er zijn er nog veel meer!
Leestip!
Kleuters die nét iets meer kunnen
Wil je na het lezen van bovenstaande informatie meer weten? Lees dan Kleuters die nét iets meer kunnen van uitgeverij Acco eens. In dit boek geven de auteurs je meer dan 400 tips voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong.
Het boek start met theorie: hoe herken je een kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong? In dit hoofdstuk worden cognitieve, niet-cognitieve en sociaal-emotionele signalen besproken. Het hoeft namelijk niet zo te zijn dat een kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong óveral goed in is. Vaak is dat wat we horen:
‘Hij moet moeilijkere werkjes doen? Nou, het lukt hem nog niet eens om goed samen te spelen, laat hem dat eerst maar eens leren.’
Kinderen kunnen juist op één gebied uitblinken en uitdaging nodig hebben, terwijl ze op een ander gebied nog wat begeleiding kunnen gebruiken.
Onder cognitieve signalen verstaan we de taalvaardigheid: een goede woordenschat, correcte zinsconstructies, interesse in letters en woorden en misschien zelfs al kunnen lezen. Ook de rekenvaardigheid valt hieronder: interesse in cijfers, inzicht in de getalsymboliek en in abstracte wiskundige begrippen.
Cognitieve signalen zijn ook het hebben van een grote interesse in de wereld rondom zich. Kinderen die alles vragen, graag in boeken kijken.
Soms zitten de cognitieve signalen verborgen in de tekeningen die het kind maakt: correcte weergaven van de werkelijkheid, zijaanzichten, een duidelijk hoger niveau dan dat van leeftijdgenootjes.
Niet-cognitieve signalen zijn een sterk ontwikkeld geheugen, het stellen van waarom-vragen, energiek zijn, een sterk rechtvaardigheidsgevoel hebben, perfectionistisch zijn, een apart soort humor hebben en hoogsensitief zijn.
Onder sociaal-emotionele signalen vallen een afgenomen betrokkenheid in de klas, psychosomatische klachten zoals buik- en hoofdpijn, slaapstoornissen, de baas willen spelen: te dominant zijn.
In het volgende hoofdstuk krijg je een kijkje in de praktijk. Er worden per hoek in het lokaal suggesties gegeven voor uitdaging. Denk aan de materialen die in de bouwhoek aanwezig zijn en toegevoegd kunnen worden, de opdrachten die daar gegeven worden, de uitrusting van de huishoek en het aanbieden van een probleemstelling in deze hoek. De leeshoek, de schrijfhoek, de rekenhoek, de taal- en letterhoek, de spel- en denkhoek, de teken- en knutselhoek, de puzzelhoek. Alle hoeken komen in het boek voorbij en kun je eens kritisch onder de loep nemen:
Bieden ze voldoende uitdaging? Kan ik iets toevoegen? Welke opdracht geef ik het kind met een ontwikkelingsvoorsprong? Hoe daag ik hem in deze hoek uit?
Voor mij zijn veel suggesties in dit boek bekend. Enkele zijn nieuw en geven inspiratie. Toch is het fijn om het boek door te lezen. Regelmatig denk ik ‘o ja, dat deed ik altijd, maar nu niet meer’, of ‘dit kan ik wel toevoegen!’. Het laat me nadenken over mijn eigen handelen en daagt met uit aan de slag te gaan met het creëren van uitdagende hoeken.
En wat helemaal leuk is, mijn site staat er verschillende keren in vernoemd! Dus ook hier, op deze pagina, kun je je inspiratie vinden.
Kleuters die nét iets meer kunnen
Ann Meersman & Kristin Stroobandt
Uitgeverij Acco
Ook interessant:
Peuters die nét iets meer kunnen
Na Kleuters die nét iets meer kunnen verscheen van dezelfde auteurs Peuters die nét iets meer kunnen.
Kun je een ontwikkelingsvoorsprong al op jonge leeftijd vaststellen? En zo ja, welke activiteiten kun je baby’s en peuters met een ontwikkelingsvoorsprong dan aanbieden?
Daar geeft dit boek antwoord op.
Jonge kinderen ontwikkelen zich sprongsgewijs. De ene keer zie je misschien een grote taalsprong en de andere keer een sprong in de motoriek. Bovendien kan het kind op een bepaald ontwikkelingsgebied sterk zijn, terwijl het op een ander gebied zwakker is. In ieder geval hebben baby’s en peuters met een ontwikkelingsvoorsprong deze dingen gemeen:
- ze zijn nieuwsgierig en hebben een voortdurende drang om de wereld rondom hen te verkennen.
- ze zijn gedreven om op exploratietocht te gaan, dingen te ontdekken en te leren.
- ze hebben een onuitputbare energie die maakt dat het voor ouders en opvoeders niet altijd even vanzelfsprekend is om daarmee om te gaan.
In het boek wordt hier dieper op ingegaan. In deel 1 lees je bij alle ontwikkelingsgebieden (cognitief, motorisch, sociaal-emotioneel en de taalontwikkeling) kenmerken en voorbeelden van het gedrag dat peuters met een ontwikkelingsvoorsprong laten zien.
Deel 2 van Peuters die nét iets meer kunnen gaat in op de peuterpuberteid: ik ben twee dus ik zeg nee! Je leest hoe deze puberteid bij peuters verloopt en hoe dit eruit kan zien bij peuters met een ontwikkelingsvoorsprong.
Deel 3 geeft 500 prikkelende ideeën voor het uitdagen van peuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Het zijn ideeën als gezelschapsspelletjes, puzzels, ideeën voor de taalontwikkeling, het vertellen en bedenken van verhalen, het naspelen van verhalen, prentenboeken. Ideeën voor een sport voor de peuter, belevingen in de natuur. Voor alle ontwikkelingsgebieden worden suggesties gegeven met uitgebreide voorbeelden en vaak ook foto’s. Dit leest fijn. Veel ideeën zijn bekend of logisch, maar laten je wel weer even bewust worden van je handelen. Soms hoef je maar iets kleins toe te voegen, een opmerking, een vraag, materiaal en wat je altijd al deed krijgt net wat meer diepgang. Een fijn boek om eens door te lezen als je op zoek bent naar uitdaging voor de peuters in je groep.
* Door op het boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate
Peuters die nét iets meer kunnen
Ann Meersman & Kristin Stroobandt
Uitgeverij Acco
Verder lezen
Hoogbegaafdeid voor leraren – klein handboek
Het Centrum voor Pedagogisch Contact heeft een klein handboek uitgegeven over hoogdbegaafdheid, geschreven door Bjorna Appel. Het boekje leest makkelijk weg, in een avond heb je er weer wat tips bij. De grootste tip in dit boek is: maak verbinding met het kind. Zorg voor écht contact, van jou als mens (en niet als juf of meester) tot het kind. Hoogbegaafde kinderen voelen het vaak als jij in je lerarenrol zit en vragen zich dan af wat er achter jouw vragen zit of wat er van het kind verwacht wordt. Écht contact en verbinding heeft elk kind, elk mens nodig, maar bij een hoogbegaafd kind kun je hiermee het verschil maken. Je kunt echt iets voor hem of haar betekenen. Vaak voelt het zich anders en niet begrepen door leeftijdsgenoten. Het is dan al een hele opluchting als er iemand is die hem wel ziet. Vanuit dat contact kun je in gesprek gaan over het leren en het kind zal zich dan makkelijker laten zien.
Wat wil het kind leren? Waar kun je hem bij helpen? Hoe kun je hem helpen bij dingen die hij moeilijk vindt of ontwijkt?
→ Bestel het boekje op de site van CPC
Of download het daar gratis als e-book!
Denktekeningen
‘Denktekeningen’ zijn tekenopdrachten waarbij de kinderen creatief denken en creatief aan de slag gaan met teken- en kleurmateriaal. Ze zien een afbeelding die hen in eerste instantie doet denken aan iets bekends: een pietenmuts, een staart van een vis, een watermeloen, een dak van een huis, maar … dit is het niet! De kinderen bedenken wat het dan wel kan zijn en tekenen dit. Hierbij moeten ze ook rekening houden met de ruimte op het papier en de manier waarop het voorwerp is gepositioneerd. Lukt het de kinderen om los te komen van vaste denkpatronen en hun eigen idee op papier te krijgen?
Variatie: Laat de kinderen hun creatie uit allerlei soorten papier en stof knippen en op het tekenblad plakken. Voeg kosteloos materiaal toe zoals stukken kurk, bierdoppen, draad, veren en wiebelogen.
Dit is geen dak van een huis. Wat is het wel?
Pakket met denktekeningen
Ik maakte een pakket met denktekeningen waar je het hele schooljaar plezier van kunt hebben.
Zelf zet ik ze vaak in tijdens de kleine kring. Met de jongsten doe ik een kringactiviteit terwijl de oudsten (en slimmeriken van de jongsten) buiten de kring een denktekening maken. Na de kringactiviteit komen we samen in de kring en bekijken de jongsten de tekeningen van de oudsten. We raden wat het is geworden.
De download bevat opdrachten voor de start van het schooljaar, de herfst, Sinterklaas, Kerst, de winter, carnaval, Pasen, de lente, feest en de zomer.
Vormen veranderen – denktekeningen
Op papier zie je een vorm, maar dat is het niet. Waarin kunnen de kinderen de vorm veranderen? Een cirkel wordt de kop van een hert, een driehoek wordt een piramide, een rechthoek een lunchbox en een vierkant een cadeau. Wat bedenken de kinderen? In (en om) elke lege vorm tekenen ze hun ideeën.
Deze opdracht heb ik goed uit moeten leggen en een keer voor moeten doen, want in eerste instantie kleurden mijn kleuters gewoon alle vormen in en bleven ze netjes binnen de lijnen, terwijl ze ook letterlijk ‘out of de box’ mogen gaan.
Denksleutels
Vragen die kinderen aan het denken zetten
Welke vragen stel jij aan de kinderen in je groep? Differentieer je in de vragen die je stelt? Stel je ook wel eens vragen aan de ‘slimmere’ kleuters? De Australiër Tony Ryan bedacht de Thinkers Keys, denksleutels, met vragen die het denken van jonge kinderen stimuleren.
Geef zelf eens het antwoord op een vraag en laat de kinderen de vraag bedenken! Of laat kinderen overeenkomsten noemen van twee voorwerpen die duidelijk verschillend zijn. En wat denk je van de vraag ‘kun jij je lunch eten met een vel papier?’
→ Download de uitleg van de denksleutels
→ Download de denksleutels
Uitdagende vragen voor kleuters
Hier geef ik je een aantal voorbeelden van vragen die de kleuters aan het denken zetten. Ze passen bij het thema ‘verjaardag’ en zijn natuurlijk aan te passen naar je eigen thema.
* Wat zou er gebeuren als je nooit meer jarig zou zijn?
* Wat is hetzelfde aan een verjaardagstaart en een verjaardagsmuts?
* Het antwoord is ‘visite’. Welke vraag kun je stellen?
* Noem twee dingen die niet bij een verjaardag horen.
* Stelling: alle kinderen zijn jarig.
* Waarom is de jarige verdrietig?
* Hoe kun je een cadeautje openmaken, zonder je handen te gebruiken?
Denkspellen | SmartGames
Aftekenbladen voor de SmartGames
Bij verschillende SmartGames heb ik aftekenbladen gemaakt. De kinderen pakken een blad en kleuren een ster na elk behaald level. Wanneer het boekje met challenges uit is, zijn alle sterren gekleurd. De kinderen worden hiermee gestimuleerd door te zetten, ook wanneer een SmartGame moeilijk wordt.
Je kunt met een kind afspreken hoeveel levels hij in een werkles moet spelen of hoe lang hij met de SmartGame moet werken. Wanneer hij een volgende keer verder gaat, kan hij op het aftekenblad zien waar hij gebleven is.
Onderaan op het blad kun je, wanneer het kind klaar is, opmerkingen plaatsen of een op groei gericht compliment.
* Bij de nieuwere SmartGames is het niveau ‘master’ paars gekleurd. Bij de oudere SmartGames is dit nog blauw.
Bij de volgende SmartGames vind je een aftekenblad in de download:
– Roodkapje Deluxe
– Drie kleine biggetjes Deluxe
– Sneeuwwitje Deluxe
– Doornroosje Deluxe
– Camelot Jr.
– Castle Logix
– Trucky 3
– Smart Farmer
– Squirrels go Nuts!
– Jump In’
– Dinosaurs Mystic Islands
– Pentuins on ice
– Apple Twist
– Jaak en de Bonenstaak Deluxe
– Color code
– Rush hour jr. (Thinkfun)
– 5 little birds
– De wolf & de 7 geitjes
– Safari Park jr.
– Gnome sweet gnome
SmartGames bekeken – reviews
Hier vertel ik je wat over enkele SmartGames, zodat je kunt inschatten of ze een aanwinst voor jouw groep zijn.
Jaak en de Bonenstaak Deluxe
Jaak en de Bonenstaak is een spel voor kinderen van 4 tot 7 jaar. Ook van dit sprookje is door SmartGames een spannend, uitdagend spel gemaakt. Jaak en de Bonenstaak is een ‘bewegend’ puzzelspel waarin Jaak de bonenstaak moet beklimmen om het kasteel in de wolken te bereiken. De kinderen laten de puzzelstukken een voor een op de juiste plaats vallen door ze bovenaan op de ladder te plaatsen. De puzzelstukken tuimelen vervolgens naar beneden. Lukt het om de startpositie van het puzzelstuk zo te bepalen dat het na het kantelen in de juiste positie eindigt? Een uitdaging!
SmartGames heeft met dit spel weer een nieuw concept kunnen bedenken. Opnieuw een sprookje, maar anders uitgevoerd, waardoor het een aanvulling op je collectie is. Het tuimelen heeft een magisch effect. De kinderen zullen in eerste instantie verwonderd raken. ‘Hoe kan dit?’ en ‘hoe werkt dit?’ Ik vind het in ieder geval fantastisch bedacht en dat met allemaal super stevige puzzelstukken en een stevig grid waar de stukken in tuimelen. Ook het kasteel op de wolk, waar je komt als je de bonenstaak juist naar boven hebt geleid, staat als een huis.
Het spel bevat 60 opdrachten die oplopen in moeilijkheid en doet een beroep op de vaardigheden planning, ruimtelijk inzicht, visuele perceptie, probleemoplossend denken en de oog-hand coördinatie. De kinderen kunnen in het opdrachtenboekje zelf zien of de opdracht juist is uitgevoerd en spelen het spel daardoor zelfstandig. Een aftekenblad kan ze helpen de motivatie te houden, door te zetten en te zien waar ze zijn gebleven.
SmartFarmer
In SmartFarmer ben jij de boer en zorg je ervoor dat je dieren soort bij soort in een weiland komen staan. Het spel heeft maarliefst 60 levels, oplopend van makkelijk naar steeds wat moeilijker.
Elke keer verbaas ik me erover dat er nog nieuwe SmartGames bedacht kunnen worden. Er is toch al zoveel? Alles bestaat toch al? SmartFarmer bewijst dat dit niet zo is. Wat een leuk en origineel spel! Weer totaal anders dan de SmartGames die we al in de klas hebben.
SmartFarmer bestaat uit een spelbord, losse boerderijfiguren, hekken, drinkbakken en een boekje met daarin de uitdagingen. Het kind legt het boekje voor zich en bekijkt uitdaging 1. Hij plaatst de dieren op de juiste plek in het gras en bedenkt hierna hoe hij de hekken zo kan plaatsen dat de dieren per soort in een weiland staan. De paarden bij de paarden, de schapen bij de schapen, de koeien bij de koeien en de varkens bij de varkens. Later in het spel wordt er per weiland een drinkbak geplaatst. Ook daar moet het kind over nadenken. Waar kan de drinkbak staan? Is er een drinkbak voor elke diersoort?
Het leuke aan dit spel vind ik dat het makkelijk begint. Ook de kinderen uit groep 1 kunnen het spelen. In de eerste levels staan er niet zoveel verschillende dieren op het bord en hoeft er soms maar één hek geplaatst te worden om de dieren gescheiden van elkaar in een weiland te zetten. Het spel heeft veel levels en loop op in moeilijkheid, waardoor het voor alle kinderen uit mijn groep uitdagend is en waardoor je er niet zomaar op uitgekeken bent.
Toen de kleuters het spel in de klas zagen staan, wilden ze het meteen proberen. Eén kind ging aan de slag en vier kinderen stonden er omheen. Wat wilden ze graag meespelen! Het spel was in trek en werd de hele week gespeeld. Een super leuk spel dat een beroep doet op het ruimtelijk inzicht, planning, concentratie, probleemoplossend denken en flexibel denken.
Doornroosje Deluxe
Wat leuk, er is weer een sprookjes SmartGame uit! Roodkapje en Sneeuwwitje heb ik al in de klas. Ik ben heel benieuwd naar Doornroosje, vooral omdat dit een spel is van 3 tot 7 jaar dat dus zeker moet aansluiten op het niveau van mijn kleuters. Ik merkte dat de laatste SmartGames die ik bekeek (Squirrels go nuts! en Jump’in) toch wat pittig voor ze zijn.
Doornroosje zit in een grote doos. In de doos vind je een boekje met het sprookje, vier puzzelstukken die samen een doolhof vormen, een omhulsel voor het doolhof, een kasteel, Doornroosje, de prins en een draak en een boekje met opdrachten.
Het opdrachtenboekje kun je omdraaien. De ene helft bevat opdrachten waarbij de prins door het doolhof bij Doornroosje in het kasteel moet komen en bij de andere helft ben je zelf de draak en blokkeer je de weg voor de prins.
De opdrachten waarbij de prins door het doolhof naar het kasteel moet lopen beginnen lekker eenvoudig. De kleuters zijn in een mum van tijd bij het kasteel en gaan gestaag door naar de volgende opdracht. Hiervoor moeten ze de vier puzzelstukken die samen het doolhof vormen elke keer op een andere manier in het omhulsel leggen. In het opdrachtenboekje staat duidelijk aangegeven hoe dit moet. De opdrachten gaan, zoals we bij SmartGames gewend zijn, van starter naar junior, naar expert en eindigen bij master. Zo is er voor elke kleuter een uitdaging.
De opdrachten waarbij de kleuters de draak zijn en het doolhof moeten blokkeren vinden de kleuters wel even vreemd. Zij moeten Doornroosje toch bevrijden? Als ze de draak zijn, werken ze juist tegen. Ze vinden het ook lastig om te bepalen waar de draak in het doolhof moet staan. Sommige kleuters schuiven maar wat tot de draak toevallig in het doolhof ploept. Mijn groep vindt de eerste opdrachten dus leuker én makkelijker.
Ik ben blij met deze nieuwe SmartGame voor mijn groep!
Squirrels go Nuts!
Met dit spel van SmartGames krijg je meteen zin in de herfst. Het ziet er super aantrekkelijk uit! Eekhoorntjes vervoeren een eikel over het spelbord en zoeken er een holletje voor. Zo leggen ze hun wintervoorraad aan. Omdat wij deze herfst ‘de eekhoorn’ centraal hebben staan, wil ik dit spel zeker eens proberen.
Squirrels go Nuts! is een denkspel voor kinderen vanaf 6 jaar. Het spel bevat een spelbord, vier speelstukken met eekhoorns, vijf eikels en een boekje met uitdagingen. Het spel is bedoeld om alleen te spelen.
Het kind legt het opdrachtenboekje voor zich en start met ‘level’ 1. Hij plaats de speelstukken op het spelbord zoals in het boekje aangegeven staat. In elk speelstuk zit een gat. Hier wordt een eikel in gelegd. Vervolgens worden de speelstukken over het spelbord geschoven. Ze mogen niet opgetild worden. Het is de bedoeling dat de eikels naar de holletjes gerold worden. Als alle eikels in een hol gevallen zijn, is het level behaald en gaat het kind verder met level 2. De uitdagingen lopen op in moeilijkheid. Zo zijn er uitdagingen voor de starter en uitdagingen voor de wizard.
Voor dit spel hebben de kinderen een goed ruimtelijk inzicht nodig en ze moeten goed kunnen plannen. Vooruit denken, logisch redeneren en geduld en concentratie hebben zijn bij dit spel belangrijke vaardigheden. Ik vind het spel erg leuk voor kinderen vanaf groep 3. Sommige oudste kleuters zullen dit ook al kunnen, maar ik merk dat ze snel opgeven, omdat het spel toch wat moeilijk is. Zij vinden het leuker om gewoon met de speelstukken te spelen ;).
Jumpin’
Jumpin’ is een spel voor kinderen vanaf 7 jaar. Onze oudste kleuters (5 a 6 jaar) spelen graag (denk)spelletjes en zijn altijd in voor een nieuw spel, dus we dachten dat ook zij dit spel wel konden proberen.
Het doel van het spel is konijnen in hun holletje te verstoppen. Daarvoor heb je een spelbord met zes holen en een aantal losse onderdelen: drie paddenstoelen, twee vosjes en drie konijnen. In het bijgeleverde boekje staan de uitdagingen, ingedeeld op niveaus die met de bekende SmartGames kleuren worden aangegeven. Na een korte uitleg gaat een meisje aan de slag. Ze bekijkt uitdaging één en bouwt de situatie na op het spelbord. Door het konijn over obstakels te laten springen, zorgt ze ervoor dat hij in een holletje terecht komt. Inzicht en het goed na kunnen bouwen van de startopstelling is hierbij belangrijk. Als het konijn in een holletje zit, is de uitdaging behaald en gaat de kleuter verder met de volgende uitdaging. De uitdagingen worden steeds wat groter. Er komen meer obstakels in het veld, meer konijnen en er moeten meer sprongen genomen worden om in een holletje te komen.
Jumpin’ is een uitdagend spel. Wanneer je een uitdaging gehaald hebt, wil je verder. Als je vastloopt, kun je teruggaan naar de beginsituatie, zoals in het boekje afgebeeld, en het opnieuw proberen.
Het spel ziet er aantrekkelijk uit, met schattige figuren en stevig materiaal, zodat het eindeloos veel gespeeld kan worden. Het spel is als reisversie uitgegeven. Je legt de figuren op het spelbord en sluit dit met een deksel af. Het spel is nu heel compact en kan makkelijk opgeborgen of meegenomen worden.
Verschillende oudste kleuters hebben het spel gespeeld. Het hangt van het niveau van het kind af hoeveel uitdagingen ze kunnen behalen. Met een goed inzicht, geduld en doorzettingsvermogen lukt het ze om dit spel te spelen.
Ook voor oudere kinderen en zelfs voor jou als leerkracht is Jumpin’ een hartstikke leuk spel. Je kunt op je eigen niveau instappen en verder spelen en als je merkt dat je vriendje een uitdaging gehaald heeft, wil jij die natuurlijk ook halen! Zo ontstaat er een positieve concurrentiestrijd.
Sneeuwwitje Deluxe
In onze groepen hebben we Roodkapje Deluxe. Een leuk spel dat perfect op het niveau van de kleuters aansluit. De jongste kleuters kunnen dit spelen, maar ook de oudsten. Daarom zijn we ook heel nieuwsgierig naar Sneeuwwitje.
Het spel bestaat uit een huisje met daarbij zeven dwergen, een boze stiefmoeder en Sneeuwwitje, allen heel stevig uitgevoerd, en een opdrachtboekje dat omkeerbaar is en twee soorten opdrachten bevat.
De eerste opdracht is ‘Waar is Sneeuwwitje?’ De figuren worden in het huis geplaatst zoals op de afbeelding in het opdrachtboekje weergegeven wordt. De kinderen kijken goed naar de positie van de dwergen en de stiefmoeder. Sneeuwwitje ontbreekt hierbij. Het is de bedoeling dat de kinderen haar op de juiste plek in het huisje plaatsen. Waar zij moet staan, weten ze als alle andere figuren hun plek gevonden hebben. Als Sneeuwwitje staat, draai je de bladzijde om en zie je of ze op de juiste plek staat. Daarna volgt uitdaging twee. De uitdagingen worden steeds moeilijker en er ontbreken steeds meer figuren op de afbeelding. De kinderen moeten nu zelf ontdekken wie waar hoort. Dit kunnen ze te weten komen doordat enkele dwergen aan elkaar vastzitten en met tweeën in het huisje moeten staan. Er zijn plekjes voor één en twee figuren.
Bij de tweede opdracht zie je het huisje van voren. Sommige vensters zijn open en andere vensters gesloten. Wie zitten er achter de gesloten vensters? De kinderen moeten alle figuren in het huis plaatsen om dit te weten te komen. Ook hier vind je de oplossing op de volgende bladzijde.
Sneeuwwitje is een ontzettend leuk spel om in je klas te hebben, omdat ook de jongste kleuters dit kunnen spelen. De jongetjes die net gestart zijn en nog niet echt naar de SmartGames omkijken, wilden dit nieuwe spel meteen proberen. Het spel lijkt in het begin makkelijk, maar voor hen is het al een uitdaging om de figuren te plaatsen zoals in het opdrachtboekje aangegeven is. Daar kunnen ze zich al een hele tijd mee vermaken. Een goede oefening dus. Daarbij ziet ook dit spel er prachtig uit en is het verrassend dat SmartGames weer een heel ander soort opdracht heeft bedacht dan bijvoorbeeld bij Roodkapje. Super leuk dus!
Materiaal verrijken | Uitdaging voor kleuters
Kijk eens rond in je lokaal en bedenk hoe je het materiaal dat je al hebt aantrekkelijk kunt maken voor kleuters die erop uitgekeken zijn. Daag ze uit!
Bestaand materiaal verrijken
Kralenplank
Verrijking op de kralenplank
* Knip van een symmetrisch voorbeeld de helft af of bedek de helft van het voorbeeld. Geef het kind de opdracht het voorbeeld na te leggen en het ontbrekende gedeelte (met behulp van een spiegel) af te maken.
* Maak een elastiek vast over het midden van de kralenplank. Laat het kind een symmetrisch figuur leggen (het kind mag het figuur zelf bedenken).
Of geef het kind de opdracht een hoeveelheid te verdelen over de linker- en rechterhelft van de kralenplank, bijvoorbeeld twintig: 10 kralen links en 10 rechts.
* Geef het kind een stippendobbelsteen en een kleurendobbelsteen. Laat het kind gooien en zo groepjes kralen leggen. De kralen die bij één worp horen moeten als groepje tegen elkaar op de kralenplank liggen. Bijv. het kind gooit groen en 6, het kind legt een groepje van 6 groene kralen.
* Leg met loom-bandjes figuren op de kralenplank.
* Laat de kinderen zelf iets op de kralenplank leggen dat bij het thema past.
Kralenplankvoorbeeld ontwerpen
Laat de kinderen zelf een kralenplankvoorbeeld maken, op papier of met een app. Als het ontwerp klaar is, leggen de kinderen het voorbeeld na op een echte kralenplank.
→ Download een leeg vel voor een kralenplankontwerp
Let op! Zet de afdrukinstellingen op ‘ware grootte’, dan past het lege voorbeeld precies onder een transparante kralenplank.
Kralenplankvoorbeelden spiegelen
Laat de kinderen een voorbeeld dat half af is na leggen en vervolgens spiegelen om de afbeelding compleet te maken.
Bij verschillende thema’s op deze site vind je kralenplankpakketten waarin ook opdrachten met spiegelen zitten.
Deze download bevat een aantal halve symmetrische figuren die de kinderen af kunnen maken.
→ Download de halve kralenplankvoorbeelden
Coderen op de kralenplank
Gebruik de kralenplank op een andere manier en leer de kinderen coderen. Een uitdagende, spannende opdracht. Wat zou er tevoorschijn komen?
De kinderen krijgen een blad met codes en pakken een lege, vierkante kralenplank. Ze kijken naar de getallen en kleuren in de bovenste rij en leggen de kralen op de kralenplank (ook in de bovenste rij).
Een wit vakje betekent: geen kraal, laat dit aantal pinnen leeg. Een gekleurd vakje betekent: leg dit aantal gekleurde kralen naast elkaar op de pinnen. Zo worden alle rijen gemaakt en komt er een figuur tevoorschijn.
In de download vind je een uitgebreidere uitleg en codeeropdrachten bij het thema ‘naar school’: een kleurpotlood, Kolletje en een stuk meloen. Bij de verschillende thema’s op deze site vind je meer kralenplankpakketten die ook codeeropdrachten bevatten. (Zoek op het gewenste thema en kijk bij de downloads.)
→ Download de codeeropdrachten voor de kralenplank
Puzzelen
* Haal een paar stukken uit een puzzel. Gooi de puzzel om en laat het kind de puzzel maken. Er ontbreken dus een paar stukjes.
* Gooi twee of meer puzzels door elkaar en laat het kind de puzzels maken.
* Zoek een afbeelding die binnen het thema past en knip deze in stukken. Kan het kind de afbeelding weer tevoorschijn toveren?
→ Download een puzzelkaart om het puzzelen te stimuleren
Stempelen en spelen met letters
* Laat het kind zelf (uit het hoofd) woorden leggen. Vindt het kind dit nog moeilijk, dan kan hij/zij woorden naleggen.
* Geef het kind de opdracht: maak zoveel mogelijk woorden die beginnen met de … (letter).
* Laat het kind zelf woordkaartjes schrijven voor de lettermuur. Het kind kan er ook een tekening van het woord bij maken.
* Laat het kind woordkaarten maken voor de verschillende hoeken, bijv. bouwhoek, speelhoek, schrijfhoek etc. Spelfouten zijn niet erg.
Eventueel kan het kind de woorden na stempelen of naschrijven.
* Gebruik de Letterspelmat en laat kinderen voorwerpen bij elke letter zoeken. Start met de beginklank en geef een andere keer de opdracht de letter als eindklank te nemen.
Spelen met loose parts
Laat de kinderen met loose parts (kleine losse materialen) mandala’s maken. Kies loose parts die bij het seizoen passen.
De kinderen oefenen hierbij het spiegelen en leggen van patronen.
Tel-wel
Tel-wel is het rekenmateriaal waarbij kinderen een bepaald aantal stippen op een lieveheerbeest moeten leggen, pinnetjes in een boom moeten steken, een toren van blokken moeten bouwen etc.
* Geef het kind moeilijkere opdrachten bij het materiaal, bijv. tel er telkens 2 bij op (Als er het getal 7 staat, wordt het dus 9), of haal er telkens 2 af.
* Laat het kind er bij iedere nieuwe situatie 1 bij doen. Het kind begint met 2 pinnetjes in het lieveheersbeestje, dan 3 pinnetjes in de boom, dan 4 blokken etc.
* Laat het kind telkens dubbel zoveel leggen als er staat. Dus 2 wordt 4, 5 wordt 10 en 6 wordt 12. Let er wel op of er genoeg pinnetjes, blokken etc. zijn.
Verti-blocs
* Een extra groot bouwwerk maken door meerdere kaarten te combineren.
* In spiegelbeeld bouwen met of zonder een spiegel.
* Meerdere kaarten combineren in spiegelbeeld.
* Rekenopdrachten geven bij de zwart-wit kaartjes, bijv. “gebruik precies evenveel rode blokjes als gele en blauwe blokjes samen. Je mag groen gebruiken voor wat je over hebt.” Of “bouw ik elke rij rode blokjes, maar hoe hoger de rij is, hoe minder rode blokjes je mag gebruiken”.
Mozaïek
* Leg een reep papier op tafel en laat twee kinderen hier een kunstwerk bij maken van mozaïek. Dit doen ze door te spiegelen.
Hamertje Tik
* Het kind maakt zelf symmetrische figuren.
* Jij timmert een figuur en geeft het kind de opdracht dit na te maken. Dit kunnen ook twee kinderen samen doen. Zet er een schot tussen om het nog moeilijker te maken. De kinderen vertellen nu aan elkaar wat ze timmeren.
* Het kind moet een poppetje maken met een vooraf bepaald aantal vormen (bijv. 7).
* Het kind moet een huis maken van alleen driehoeken (2 driehoeken vormen samen een vierkant, het kind moet dit ontdekken).
Figurovorm
* Op de site van Vouwjuf vind je leuke opdrachten om net even anders met Figurovorm aan de slag te gaan, zoals het leggen van de bloemen op de foto.
→ Naar de site van Vouwjuf
* Daag de kinderen uit zelf iets met figurovorm te leggen, iets anders dan cirkels, en de vormen om te trekken, zodat er een onderlegger voor klasgenootjes ontstaat.
* Teken iets dat bij je thema past op een groot vel papier en maak hier cirkels in door twee Figurovorm stukken tegen elkaar om te trekken. Schrijf in elke cirkel met hoeveel stukken Figurovorm de cirkel gevuld moet worden, bijvoorbeeld twee, drie, vijf of acht.
Kerstboom opgevuld met ballen van Figurovorm.
Scope
Gebruik de scope onderleggers op een andere manier. Tover ze om tot vissen of bloemen. Leg ze omgekeerd op een vel papier en trek ze om. Versier de ruimte er omheen in je thema. Laat de kinderen de vorm, met of zonder de onderlegger, vullen.
Daag slimme kleuters uit zelf zo’n opdracht binnen het thema te bedenken. Ze trekken de omgekeerde Scope onderlegger om op een groter vel papier en versieren de ruimte er omheen op een passende manier.
Bijvoorbeeld: een bloem met een hart van de Scope onderlegger met daar omheen getekende vlinders en bijen.
Klasgenootjes gaan de opdracht vervolgens maken.
Dobbelbladen en dobbelspellen
* Geef het kind bij dobbelspellen de opdracht er één bij of één af te doen. De kinderen maken zo eenvoudige optelsommen.
Op deze site vind je bij verschillende thema’s dobbelbladen met extra uitdaging.
→ Bekijk een voorbeeld bij het thema boerderij
Hoeken verrijken
Bouw- en constructiemateriaal
Verrijking in de bouwhoek
* Zoek samen met het kind foto’s van gebouwen en laat het kind zo’n gebouw nabouwen. Je kunt ook enkele foto’s van gebouwen in de bouwhoek ophangen, zodat de gebouwen voor alle kinderen ter inspiratie dienen en nagebouwd kunnen worden.
* Geef het kind opdrachten, zoals:
Bouw een kasteel met 5 torens, 2 poorten en 5 blokken hoog.
Bouw een autogarage waar 7 auto’s naast elkaar in passen.
Bouw een huis voor je gezin (papa, mama en 4 kinderen).
Bouw een speeltoestel met een klimrek en een glijbaan.
Bouw een dierentuin met 10 hokken / weides en een pad voor de voetgangers.
Bouw een boerderij voor koeien, met een weiland.
Bouw een school met 8 klaslokalen.
Maak een parkeerplaats voor 10 auto’s en 2 vrachtwagens.
* Zet spiegels in de bouwhoek. Spiegeltegels tegen de muur en spiegeltegels op de grond waar de kinderen op kunnen bouwen.
* Laat het kind een bouwtekening maken van het eigen gebouwde bouwwerk of laat het vooraf iets ontwerpen en het dan bouwen in de bouwhoek.
* Maak een plattegrond van het bouwwerk, eventueel ook met hoogtecijfers.
Een ziekenhuis dat door de kleuter eerst is getekend en daarna gebouwd.
Werken met constructiemateriaal – verrijken
* Geef het kind de opdracht bouwwerken te maken die binnen het thema passen. Zo laat je hen met Kerst een kerstboom of kerstster van K’nex maken, in de winter een sneeuwkristal van K’nex, met Sinterklaas een staf van Clics, tijdens het thema ruimte een raket van Clics enzovoorts.
Geef de kinderen geen voorbeeld, laat hen zelf (eventueel met een klasgenootje) bedenken hoe ze dit aan gaan pakken.
Opdrachtkaarten voor de bouwhoek – verrijking
Deze download bevat kaartjes met opdrachten voor in de bouwhoek. Je geeft het kind een kaartje en vertelt wat erop staat. Het kind gaat aan de slag. Met deze kaartjes heb je altijd een idee paraat, je hoeft niet snel wat te bedenken. Ook zijn de kaartjes handig om de opdracht te onthouden. Het kind gaat met het kaartje aan de slag en jij leest het opnieuw voor als het kind het niet meer weet.
Er staat bewust geen visualisering van de opdracht op de kaartjes, omdat het kind dan al in een bepaalde richting geduwd wordt.
Print de opdrachtkaartjes uit en lamineer ze. Elke opdracht is er in 2 niveau’s. Je kunt de bij elkaar horende kaartjes ook aan elkaar laten zitten en omvouwen. Zo lamineer je ze, dan heb je ze dubbelzijdig. Aan de ene kant de 1 ster opdracht en aan de andere kant de 2 ster opdracht.
Stop de kaartjes in een doosje. Het kind kan ze pakken wanneer hij/zij wil en jij kan ze op elke gewenst moment geven.
→ Download de opdrachtkaarten voor de bouwhoek
Huis- en themahoek
* Zorg voor materiaal dat extra uitdaging in de huishoek biedt, zoals een portemonnee met geld, een agenda met schrijfmateriaal erbij, een lijst met telefoonnummers, een krant, een recept bij het fornuis of een receptenboek.
Als er een winkel in de speelhoek is kun je prijzen op alle producten plakken, kinderen boodschappenlijstjes laten schrijven en werken met geld en een kassa.
* Geef de kinderen een ‘opdracht’ mee tijdens het spelen in de huishoek, bijvoorbeeld:
– de groepsknuffel gaat vannacht logeren, pak zijn koffer in.
– De buurvrouw is jarig. Bak een lekkere taart voor haar.
– Vier de verjaardag van de babypop.
– De hond krabt aan de meubels in huis. Ga met hem naar de puppycursus.
* Gebruik rollenkaarten, zodat het voor alle kinderen duidelijk is wie wat speelt en zodat de kinderen een idee krijgen van wie ze kunnen spelen. Laat ‘slimme’ kleuters nadenken over de rollen die nodig zijn. Print afbeeldingen van deze personen en laat de kinderen er de naam bij stempelen.
Bij enkele thema’s op deze site vind je rollenkaarten.
→ Download een standaard pakket met rollenkaarten
Zand- en watertafel
* Maak de zand- of watertafel leeg. Doe er eens wat anders in! In de winter: een heleboel ijsblokjes of grote blokken ijs van water dat je buiten hebt laten bevriezen. De kinderen kunnen met de ijsblokjes spelen, bouwen, kijken hoe snel ze smelten, welke het eerst weg is en hoe je de blokjes sneller kunt laten smelten.
Ook een idee voor de winter: piepschuimkorrels of kleine piepschuim stukjes, zogenaamd sneeuw. Verstop hier vanalles in.
In de herfst: een bak vol met maïskorrels. Bij de maïskorrels kun je de bestaande zandtafelmaterialen gebruiken, zoals emmers, schepjes, trechters.
* Voeg materiaal aan de zandtafel toe, zoals boomstammen, houtschijven, stenen, kiezels, houten spelmateriaal, auto’s, poppetjes …
* Geef de kinderen een opdracht: maak een bos, leg een park aan, maak een bos voor de kabouters en zorg voor een plek waar ze kunnen douchen. Hier moet echt water stromen. Maak een weg met ondergrondse tunnel.
