thema's en lesideeën voor kleuters | juf Anke

Thema ridders & kastelen | Lesideeën voor kleuters

Kringactiviteiten & projecten

Boekentips!

De mooiste prentenboeken en informatieve boeken voor kleuters over ridders en kastelen.

* Door op een boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate

Projecten van Kleuteruniversiteit

Bij Kleuteruniversiteit vind je projecten over ridders. Hier mijn favorieten, door Karin en mezelf geschreven.

De ridder zonder billen

Er was eens een ridder zonder billen.
Die was verdrietig, want het liefst zou hij willen dat hij een prins werd en niet voor heel even, maar voor een lang en gelukkig leven.

Het project De ridder zonder billen bevat taal- en rekenactiviteiten, muzieklessen, een spel en bewegingsles en suggesties voor de spelhoek bij het boek ‘De ridder zonder billen‘ van Levina van Teunenbroek en Charlotte Bruijn.

Bekijk ‘De ridder zonder billen’

de ridder zonder billen kleuters

Gratis lessuggesties van Lemniscaat

Voor uitgeverij Lemniscaat schrijven Karin en ik regelmatig les- en spelsuggesties voor op school en thuis bij hun prachtige prentenboeken. Je downloadt ze gratis op hun site. 

Ridder Uil

Sinds het moment dat hij uit zijn ei was gekropen, droomde Uil maar van één ding. Ridder worden. Elke ochtend, voor hij in slaap viel, stelde hij zich voor hoe het zou zijn als hij een echte ridder was.
Hij zou dapper zijn. En slim. En hij zou heel veel vrienden hebben. Het was maar een droom. Tot op een dag…
… ridders uit het kasteel begonnen te verdwijnen.

De kleine Uil schrijft zich in voor de Ridderschool en wordt tot ieders verrassing geaccepteerd. Hij valt uit de toon als kleine uil tussen de grote ridders, maar hij heeft zijn eigen talenten: hij is een nachtdier met nachtzicht – dus supergeschikt voor de nachtwacht. En laten nou juist tijdens de nacht de ridders verdwijnen…

Download de gratis lessuggesties bij Lemniscaat

lesidee ridder uil kleuters

Kringactiviteiten

Taalactiviteiten

Rijmridders
Noem een woord dat met ridders te maken heeft, bijvoorbeeld kasteel, gracht, paard, prinses, lans. Geef een ridder de kring rond. Het kind dat de ridder heeft, rijmt op het aangegeven woord.

Het feestmaal
Dek een feestelijke tafel in de kring. Vertel dat de ridders vanavond een feestmaal hebben. De kok maakt het eten voor hen klaar. Verzamel kunststof fruit, groenten, brood, vlees en vis. Leg dit door elkaar neer. Laat de kinderen het verschillende voedsel sorteren. Geef hen daarna opdrachten, zoals: één van de ridders wil graag fruit eten. Geef hem wat fruit. Een andere ridder lust een groente en vlees. Geef hem dit. Ga zo verder.

De troubadour
De troubadour heeft belangrijk nieuws. Hij roept dit over de binnenplaats. Noem een zin en laat de kinderen deze nazeggen. Start met korte zinnen of woorden en breid dit uit naar lange zinnen.

Rekenactiviteiten

Kastelen bouwen
Bouw in de kring een kasteel met kleine blokken en doe hier een rekenactiviteit mee.

Suggesties:

  • Vraag de kinderen uit hoeveel blokken ze denken dat het kasteel bestaat. Iedereen mag een gokje wagen, maar niemand mag naar het kasteel toe gaan om te tellen. Turf wat de kinderen raden. Pas als iedereen geraden heeft, mag een kind gaan tellen bij het kasteel. Gaat dat makkelijk? Is er een manier om de blokken beter te kunnen tellen? (Kasteel afbreken en de blokken naast elkaar leggen).
  • Bekijk het kasteel vanuit verschillende aanzichten. Hoeveel blokken heeft het kasteel? Ziet het kasteel er van alle kanten hetzelfde uit? Hoe ziet het kasteel er van boven uit? Kan een van de kinderen ook een kasteel bouwen met dit aantal blokken?
  • Laat de kinderen een bouwtekening van het kasteel maken. Maak het kasteel daarna stuk. Wie kan het kasteel opnieuw opbouwen?
  • Verstop een speelfiguur van een ridder in of bij het kasteel. Laat een kind omschrijven waar hij is door plaatsbepalende begrippen te gebruiken.

Gouden munten
Verzamel gouden munten of euro’s. Stop ze in een schatkist of een andere geheimzinnige doos/koffer. Op zolder in een kasteel vond je deze doos. Wat zou erin zitten?
Doe telspelletjes met de munten. Tel hoeveel munten er zijn, kijk of iedereen uit de klas een munt kan krijgen (is er dan genoeg?), hoeveel munten blijven er over als ik er 1 weghaal, als ik er 2 weghaal … Kunnen de kinderen groepjes maken van 2 munten, groepjes van 5 munten? enzovoorts.

Variatie: Leg enkele munten op de bodem van de schatkist. Loop ermee langs de kinderen in de kring en laat ze kort kijken. Vraag na de ronde hoeveel munten het zijn. Wie heeft ze snel en verkort kunnen tellen? Leg een ander aantal munten in de kist en herhaal de activiteit.

Zwaardvechten
Geef twee kinderen elk een speelgoedzwaard. Pak getalkaarten of letterkaarten. Noem een getal of letter. Leg de kaarten één voor één op elkaar tussen de twee kinderen. Wanneer het genoemde getal of de genoemde letter verschijnt, steken de kinderen met het zwaard op de kaart. Het kind dat dit het eerst doet, krijgt een punt.

Schilden
Teken een groot schild op een vel Engels karton. Laat de kinderen het schild versieren. Geef hen opdrachten waarbij ze goed moeten luisteren, zoals: leg een gele diamant in het midden op het schild. Leg een groene en een blauwe diamant onderaan. Leg een rode diamant tussen de groene en blauwe diamant.

Paardenrace
Zet enkele knuffels op Playmobilfiguren van paarden in de kring. Leg een pad van teldopjes voor de paarden. Verdeel de klas in twee groepen. Elke groep heeft een paard. Om de beurt gooien de groepen met de dobbelsteen en verzetten hun paard het aantal dopjes gelijk aan het aantal gegooide ogen. Welk paard is het eerst aan het eind en wint de race?

Torens
Bouw torens van verschillende hoogte in de kring door blokken op elkaar te stapelen. Dit zijn de torens van het kasteel. Laat de kinderen de torens op volgorde zetten, van laag naar hoog.

Liedjes & versjes | thema ridders

Liedjes

Ridderlied
Ik ben een ridder met een baard.
Ik zit graag voor de open haard
ik eet gebraden kip en zwijn
en drink veel bier en rode wijn
de minstreel speelt op haar gitaar
ha, ha, wat doet die nar toch raar
ja-pa-pa-pa, tra-la-la, la, la.

Ik ben een ridder met een paard
ik heb een harnas en een zwaard 
hoor ik daar nou prinsesgegil?
Ik prik die draak zo in zijn bil
Ik pak hem bij zijn groene staart
en smijt hem in de open haard
ja-pa-pa, pa, tra-la-la-la, la, la.

Stoer en sterk
Stoer en sterk, met schild en zwaard,
zit ik stevig op mijn paard
ik vrees geen enk’le edelman
ik ben voor niets en niemand bang!

Ridder Martijn en ridder Koen
1. Ridder Martijn en Ridder Koen zeurden bij de koning: We hebben niks te doen.
Kom, zei de koning, versla dan eens een draak.
Een draak? Hè nee, dat doen we al zo vaak.

2. Ridder Martijn en Ridder Koen zeurden bij de koning: We hebben niks te doen.
Kom,zei de koning, red dan eens een prinses.
Een prinses? Hè nee, we hebben er al zes.

3. Ridder Martijn en Ridder Koen zeurden bij de koning: We hebben niks te doen.
Kom,zei de koning, ga rijden op het paard.
Het paard? Hè nee, dat zwiept zo met z’n staart.

4. Ridder Martijn en Ridder Koen zeurden bij de koning: We hebben niks te doen.
Kom,zei de koning, regeer dan maar het land.
Ga zitten op de troon. Ik ga wel aan de kant.

5. Ridder Martijn en Ridder Koen moesten toen regeren.
Wat was er veel te doen. Steeds dat gezeur, steeds wat aan de hand.
En de koning? Die lag voortaan op het strand.

Vijf stoere ridders
Liedje van juf Joanna, Toontje Hoger muzieklessen

Versjes

Hop, hop, twee ridders in galop
Hop, hop, twee ridders in galop,
twee ridders op een draf,
heuvel op en heuvel af.
Ze komen bij een torenpoort, klop, klop,
heeft iemand ons gehoord?
Een wachter zegt: Treed binnen, treed binnen
het feest gaat zo beginnen!

Ik zou zo graag een ridder zijn
Ik zou zo graag een ridder zijn
met een helm en een zwaard,

ik ging dan nooit meer op mijn fiets,
maar lekker op mijn paard
ik zou een prinses gaan bevrijden
en vroeg haar om haar hand
daarna ging ik met haar trouwen
en werd ik koning van het land.

Ideeën voor de hoeken & spelinloop

Themabundel ridders

Deze digitale download van 48 pagina’s bevat 6 activiteiten / spellen in het thema ‘ridders’ om in te zetten tijdens de spelinloop, de speel-/werktijd, het werken met groepjes kinderen, specifieke begeleiding en meer.

De themabundel bevat de volgende spellen: schilden spiegelen, schietschijven, paardenrace, draken verslaan, parelkettingen en gestippelde kastelen.

Bekijk de themabundel ‘ridders’

themabundel spelinloop ridders

Inrichting van de hoeken

In het kasteel
Maak een kasteel in de themahoek of tover de huishoek om te kasteel. Regel een grote kartonnen doos en maak de buitenmuur van het kasteel door de doos te laten bestempelen met schuursponzen en kantelen aan de bovenkant te maken. Dit lukt makkelijk met de kinderzaagjes van Makedo.

ridders themahoek kleutersMaak een ophaalburg van karton en laat de kinderen schakelkettingen maken van repen papier. Knutsel een vlag en knip repen rood en oranje papier voor het vuur in de fakkels.

Laat de kinderen kartonnen borden verven met goud- en zilververf.

ridders themahoek kleuters

Zorg voor deftig servies en etenswaren. Richt een hoek in als keuken, waar het eten voor het feestmaal kan worden bereid.
Zorg voor kleding voor de ridders en de jonkvrouwen. Denk aan:

  • zwaard, ridderkleding, helm, vlag, wapenschild
  • jurk, mooie muts
  • mantel en kroon (tabberd van Sinterklaas) voor de koning of kasteelheer

Zet stokpaarden bij het kasteel.

ridders themahoek kleuters
ridders themahoek kleuters
ridders themahoek kleuters
ridders themahoek kleuters

Bouwhoek
Hang in de bouwhoek foto’s op van kastelen. Zorg ook voor bouwvoorbeelden van kastelen. Zo krijgen de kinderen ideeën om wat anders te bouwen in de bouwhoek.

bouwhoek kasteel

Clics
Laat de kinderen een kasteel van clics maken en speel hierna met Playmobilpoppetjes van ridders bij het kasteel.

kasteel clics ridders kleuters

Thema- / speeltafel
Maak een kasteel van een kartonnen doos en laat de kinderen deze verven of vraag de kinderen wie er een kasteel te leen heeft. Zorg voor ridderpoppetjes van Playmobil of Lego. Denk ook aan een paard, bomen voor het bos, een zandpad, een draak, een gracht om het kasteel en een koning.
Zet de boeken die je voorgelezen hebt op de thematafel om hem te laten dienen als verteltafel.

speeltafel ridders kleuters
speeltafel ridders kleuters
speeltafel ridders kleuters

Spelinloop

Denk bij de spelinloop aan het materiaal dat je vast in je klas hebt, zoals het constructiemateriaal, klei, loose parts en ontwikkelingsmateriaal en bedenk hier opdrachten mee die bij het thema passen. Gebruik verder opdrachten van een methode voor voorbereidend schrijven zoals Krullenbol. Deze methode heeft speelse oefeningen op thema. 

Schilden spiegelen
In de spelinloopbundel ‘ridders’ (zie bovenaan bij de suggesties voor de hoeken) zitten opdrachten waarbij de kinderen diamanten op een schild spiegelen. Je kunt ook zelf een afbeelding van een schild printen, aan de ene kant diamanten tekenen en deze aan de andere kant laten spiegelen.

schild spiegelen ridder

Schilden versieren met Hamertje Tik
Teken schilden op vellen papier en knip ze uit. Bevestig ze op de Hamertje Tik planken. De kinderen versieren de schilden met de figuren uit Hamertje Tik.

schild versieren ridder kleuters

Schild op de kralenplank
Geef de kinderen de omtrek van een schild en laat ze deze op de kralenplank leggen. Hierna vullen ze het schild naar eigen inzicht op.

Download het schild uit het kralenplankenpakket ‘ridders’

ridders kralenplank kleuters

Kroon van de koning
Eén van mijn kleuters maakte deze kroon met loom-elastiekjes op een kralenplank.

ridders kleuters

Schilden versieren
Teken grote schilden op een vel papier of print schilden en laat de kinderen deze naar eigen inzicht versieren met bijvoorbeeld diamanten.
Breid de activiteit uit door het schild in tweeën of vieren te verdelen en de kinderen de diamanten te laten spiegelen.
Het rechter schild is op tafel getekend met de Woody’s van Stabilo.

ridders schild versieren kleuters
ridders schild versieren kleuters

Beeldende activiteiten | thema ridders & kastelen

Kasteel tekenen

kleuters thema ridders knutselenBlokjeskasteel
Laat de kinderen 16 vierkantjes vouwen en losknippen of geef ze vierkante plakfiguren. De kinderen leggen zelf een kasteel met de vierkantjes. Ze maken torens door een vierkantje schuin dubbel te vouwen. De vierkantjes worden vastgeplakt. Daarna tekenen de kinderen op een klein vel wit papier een ridder, koning, draak of jonkvrouw. De tekening wordt uitgeknipt en bij het kasteel geplakt.

kleuters thema ridders knutselen

Wapenschild
Teken een wapenschild op karton of een vel stevig papier. Ik tekende de wapenschilden op karton en de kinderen hebben ze uitgezaagd met de zaagjes van Makedo. Verdeel het schild in vier vlakken en laat de kinderen de vlakken verven. De rand kan in goud of zilver worden geverfd. Laat ze hierna een tekening maken van bijvoorbeeld een draak, ridder, kasteel of prinses en plak deze op het wapenschild.
Versier de rand van het wapenschild met diamanten.

kleuters thema ridders knutselen

Zwaard
Laat de kinderen een zwaard van karton versieren of inpakken in aluminiumfolie.

Ridder plakken

kleuters thema ridders knutselen

Jonkvrouw vouwen

kleuters thema ridders knutselenSchildknaap vouwen

kleuters thema ridders knutselen

Bovenstaande vouwwerkjes zijn gemaakt door kinderen van ’t Palet in Vlijmen.

Een eigen vaandel
Knip een vaandel uit een vel A4 papier. Laat de kinderen het vaandel in vier vlakken verdelen. De vlakken worden gekleurd, bijvoorbeeld met verf. Daarna maken de kinderen een tekening van iets uit de Riddertijd (draak, zwaard, vlag, kasteel, jonkvrouw, ridder) op een ander vel papier. Knip de tekening uit en plak hem op het vaandel.

kleuters thema ridders knutselen idee
kleuters thema ridders knutselen idee

Kastelen knutselen
Laat de kinderen een kasteel vouwen van 16 vierkantjes of knutselen van een doos. Hier wat kastelen-inspiratie.

Downloads | thema ridders & kastelen

Cijferdoolhoven ‘Ridders’

Wijs de ridder de weg door het cijferdoolhof, zodat hij bij de prinses, het kasteel of de draak komt.
Met de cijferdoolhoven oefenen de kinderen het herkennen van de cijfers, het onthouden van een reeks en het inzicht. De doolhoven lopen op in moeilijkheid.

Download de cijferdoolhoven

cijferdoolhof ridders kleuters
cijferdoolhof ridders kleuters

Dobbelbaden ‘Ridders’

Voor het thema ridders maakte ik een pakket met 17 dobbelbladen in verschillende niveaus. Het pakket bevat bladen met de stippendobbelsteen, de kleurendobbelsteen, bladen met twee dobbelstenen en bladen met erbij en eraf sommen.
De ridders houden een paardenrace, ze strijden om het zwaard en de vlag, gaan op weg naar het kasteel en de schildknaap poetst de schilden.

Download de dobbelbladen

dobbelbladen ridders kleuters
dobbelbladen ridders kleuters
dobbelbladen ridders kleuters
dobbelbladen ridders kleuters

Verkleedfeestje – visuele waarneming en geheugen thema ridders

Met deze download trainen de kinderen de visuele waarneming en het visueel geheugen. Ze pakken een kaart, kijken naar de verklede kinderen en onthouden in welke volgorde ze staan. Deze opdracht kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Je vindt de uitleg in de download.

De download bevat een ridder en een prinses en is daarom ook toepasselijk bij het thema ‘ridders’.

Download ‘Verkleedfeestje’

verkleedfeestje download kleuters
verkleedfeestje download kleuters

Kralenplankpakket ‘Ridders’

Dit pakket bevat vier verschillende opdrachten voor de kralenplank:
De klassieke kralenplankvoorbeelden
Samenwerken
Spiegelen
Kraak de code! – coderen

Download het kralenplankenpakket

Let op! Zorg ervoor dat de afdrukinstellingen bij het afdrukken op ‘ware grootte’ staan, anders wordt het document iets verkleind en passen de voorbeelden niet meer precies onder de kralenplanken.

kralenplankvoorbeelden ridders kleuters
kralenplankvoorbeelden ridders kleuters