Thema (onder) water | Lesideeën voor kleuters
Kringactiviteiten & projecten
Boekentips
De mooiste prentenboeken voor het thema (onder) water met kleuters.
* Door op een boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate
Projecten van Kleuteruniversiteit
Bij Kleuteruniversiteit vind je projecten bij het thema (onder) water. Hier mijn favorieten, door Karin en mezelf geschreven.
Natuur & milieu – Kleine Schildpad en de grote zee
Kleine Schildpad houdt van de zee. Ze maakt steeds dezelfde reis naar de prachtige koraalriffen, maar op een dag ziet ze dat de oceaan is veranderd.
In dit project volg je een kleine schildpad die in de problemen komt door plastic en vervuiling. Het project bevat activiteiten voor drie weken op het gebied van natuur, muziek, taal, rekenen, kunstzinnige vorming, spel en filosofie bij het boek ‘Kleine Schildpad en de grote zee‘ van Becky Davies en Jennie Poh.
Woeste Willem
‘En nu opgehoepeld!’ brult Willem. Frank begint te rennen.
‘Tot ziens!’ roept hij over zijn schouder.
‘Alsjeblieft niet’ mompelt Willem.
Ga mee op avontuur met Woeste Willem en Frank! Dit project voor drie weken is geschreven bij het boek ‘Woeste Willem‘ van Ingrid en Dieter Schubert. In dit project vind je activiteiten op het gebied van taal, rekenen, muziek, de sociaal-emotionele ontwikkeling, de creatieve ontwikkeling en spel en beweging.
Project ‘De haven’
In dit project kom je alles te weten over de haven. Over schepen en kapiteins,
je leert wie er werken in de haven, telt de containers, leest een plattegrond af, traint het geheugen, maakt golvenmuziek en nog veel meer.
Het project is geschreven bij het informatieve boek ‘Willewete De haven‘ van Sanne Ramakers, Merel de Vink en Hélène Jorna. In het project vind je reken- en taalactiviteiten, een spel- en bewegingsles, Engels, muziek, natuur en techniek en suggesties voor de hoeken. Een rijk gevuld project met activiteiten voor drie tot vier weken.
Gratis lessuggesties van Lemniscaat
Voor uitgeverij Lemniscaat schrijven Karin en ik regelmatig les- en spelsuggesties voor op school en thuis bij hun prachtige prentenboeken. Je downloadt ze gratis op hun site. Hier enkele suggesties bij het thema (onder) water.
Boe!
Het kleine, roze visje zet een kettingreactie in gang, die groter en chaotischer wordt, tot HAP! ze opeens helemaal alleen is in de oceaan. Waar is iedereen gebleven?
Volg alle kleurige zeewezens van de rode octopus en de oranje krab tot de groene schildpad en de paarse kogelvis in dit onderwatermysterie.
Het Zinderende Zeeboek
De auteur van het Zinderende Zeeboek duikt het grote blauw in en laat ons op zijn onnavolgbare wijze kennismaken met alles wat daar glibbert en glijdt, wappert en wiert, siddert en stroomt.
Hij legt eerst uit hoe het kan dat dieren onder water ademen en introduceert allerlei dierenfamilies: van haaien en walvissen tot roggen en zeepaardjes. Hij toont ons de verschillende leefgebieden van de zeedieren: van het koraalrif tot de diepzee. En we blijven niet alleen in de zee: hij leert ons ook wat we in de poeltjes op het strand kunnen ontdekken…
Kringactiviteiten thema (onder water)
Taalactiviteiten
Woordveld water
Waar heb je water voor nodig? Maak met de kinderen een woordveld van dingen waar je water voor nodig hebt, bijv. handen wassen, wc doorspoelen, eten koken, om te drinken, auto wassen, ramen wassen, planten water geven…
Onder de doek…
Leg een aantal voorwerpen die indirect iets met water te maken hebben onder een doek, bijv. een gieter, emmer, beker, washand, douchespullen, bootje enz.
Laat een kind onder de doek voelen en een voorwerp omschrijven. De andere kinderen raden.
Of:
Stop al deze spullen in een zak, een kind voelt in de zak en omschrijft. De spullen die geraden zijn worden in de kring gelegd. Wanneer alles er ligt doen de kinderen de ogen dicht en haalt de leerkracht een voorwerp weg. Wat is weg?
Dieren in het water – classificeren
Verzamel een aantal speelfiguren van land- en waterdieren en vraag de kinderen welke dieren op het land leven en welke in het water. Sorteer de dieren. Zoek informatie over de dieren op of bekijk er filmpjes over. Wat willen de kinderen over de dieren weten?
Bij de juiste rots – klankgroepen
Verzamel woordkaarten bij het thema ‘onder water’ of ‘de mooiste vis’. Leg drie rotsformaties van blokken in de kring. Eén rots bestaande uit één blok, een rots bestaande uit twee blokken en een rots bestaande uit drie blokken. Neem er een kleine vis bij. Vertel de kinderen dat deze vis bij de rots van één blok woont. Zeg het woord ‘vis’ in klankgroepen en leg de vis bij de rots. Bekijk de woordkaarten en klap de woorden die erop staan met de kinderen in klankgroepen. Waar hoort alles thuis? Laat de woordkaarten bij de juiste rots leggen.
De ‘v’ van vis
Neem een blauw vel papier, de zee. Laat de kinderen woorden met de ‘v’ van vis bedenken en schrijf deze woorden in de zee. Schrijf ze eventueel in visjes die je van tevoren op het vel papier getekend hebt.
Laat de kinderen de ‘v’ met hun lichaam maken: met de handen, vingers, armen, benen en het hele lichaam. Maak hier foto’s van en hang ze in het lokaal.
Geef de kinderen een speelfiguur van een vis. Noem woorden op. Wanneer de kinderen een woord horen dat met de v-klank begint, leggen ze hun vis in de zee.
De kikkerkoning
Lees het verhaal van de Kikkerkoning voor. Speel het na in de kring. Verander het liedje ‘Er zat een klein zigeunermeisje’ in een liedje voor de kikkerkoning:
Er zat een kleine kikker
huilend op een lelieblad
huilend, huilend,
helemaal alleen,
sta op kikker lief
en droog je traantjes af
en kies een kindje uit de kring
met wie je dansen mag.
Eén kind zit in het midden van de kring en speelt de kikker. De andere kinderen zingen het lied. Het kind in de kring mag iemand uitkiezen om mee te dansen.
Rekenactiviteiten
Kleurige vissen – reeksen leggen
Print een kleurplaat van een eenvoudige vis. Vergroot de kleurplaat tot A3 formaat. Vertel de kinderen dat we deze vis om gaan toveren tot de mooiste vis van de zee. Neem er knopen of teldopjes bij. Leg een reeks op de vis, bijvoorbeeld blauw – geel – blauw … en laat de kinderen deze reeks afmaken. Breid de reeks uit naar drie of meer kleuren.
Visspel – getallen herkennen
Knip vissen uit karton of laat de kinderen dit doen tijdens een werkles.
Schrijf op elke vis een getal (tot en met 10). Maak een magneet aan een touwtje vast. Pak voor elke vis een punaise. Steek deze in de vis. Doe aan de achterkant van elke vis een schijfje kurk of piepschuim. Hier gaat de punaise in.
De kinderen vissen om de beurt met de hengel in een bak. Welke vis wordt gevangen? Leg deze vis opzij en vang de volgende vis. Welke vis is dit? Is dit cijfer hoger of lager dan het cijfer op de eerste vis? Wat is het verschil? Hoeveel is het samen?
Natuur
Kikkervisjes
Haal kikkervisjes in de klas. Bekijk hoe de kikkervisjes groeien en veranderen. Laat de kinderen de kikkervisjes regelmatig tekenen of maak foto’s.
Voelen
Laat de kinderen enkele druppels water voelen op de hand en op het gezicht. Gebruik hiervoor bijv. een plantenspuit.
Voel je de natte druppels? Blijven ze op je arm liggen?
Laat de kinderen het verschil tussen nat en droog ervaren door voorwerpen nat te maken, bijv. een spons, stuk keukenpapier, washand.
Laat de kinderen ook het verschil voelen tussen warm en koud water en doe warm water bij koud water en laat de kinderen voelen.
Doe warm, koud en lauw water in verschillende emmers. De kinderen voelen en vertellen of het water warm, koud of lauw is.
Zien
Zet twee glazen op tafel, één met vies en één met schoon water. Praat er met de kinderen over. Hoe kan het water vies geworden zijn? Waar kun je vies water vinden? Kun je er doorheen kijken?
Ga dan in op het bewegen van water. Wat gebeurt er met het water? Laat de kinderen enkele materialen met water vullen.
Kun je ook spetteren? Zacht en hard?
Maak tenslotte met de kinderen schuim. Wat gebeurt er? Kun je nu bellen blazen?
Drijven en zinken
Nodig: een doorzichtige bak, bijv. een aquarium, vissenkom of vaas.
Verzamel allerlei materiaal wat kan drijven of juist zinkt. Dit kan ook samen met de kinderen.
Bespreek met de kinderen of ze denken dat het materiaal (bijv. een kurk) zal blijven drijven of dat het zinkt. Waarom denken ze dat?
Daarna wordt het getest. Blijft de kurk drijven of zinkt hij?
Zo ga je alle materialen één voor één langs.
Muziek
De zee
Neem een groot blauw, dun zeil. De kinderen gaan rondom het zeil staan en houden het zeil vast. Maak met de hele klas golfjes. Eerst heel zacht en dan steeds harder.
Leg voorwerpen, zoals plastic visjes, op het zeil. Wat gebeurt er wanneer de zee gaat golven?
Laat kinderen onder de zee door rennen en wisselen van plaats.
Zet hierbij een rustgevend muziekje op.
Douchedruppel
Dans de douchedruppeldans! Je vindt deze dans in de methode ‘Dansspetters’ en op Spotify in het album ‘Dansspetters’.
Golven in de zee
Geef elk kind een lint van blauw crêpepapier. Zet rustige muziek op en laat de kinderen met het lint dansen op de maat van de muziek.
– Beweeg vrij door de ruimte.
– Doe voor en doe na.
– Verdeel de kinderen in tweetallen en laat hen elkaar nadoen (spiegelen).
Liedjes & versjes | thema (onder) water
Liedjes
Wij kikkertjes
Wij kikkertjes, wij kikkertjes
zij aardig om te zien
wij kikkertjes, wij kikkertjes,
zijn aardig om te zien.
Oewak, wak, wak
oewak, wak, wak etc.
Lekker douchen
Lekker douchen met z’n allen, spetter de spat.
Lekker douchen met z’n allen, want dan word je lekker nat.
Van je haren tot je tenen,
ook je armen en je benen.
Lekker douchen met z’n allen, spetter de spat.
Glibber, glibber….. oeps! De zeep is glad.
Glibber, glibber…. oeps! Lekker nat!
We beginnen maar meteen,
met de zeep er overheen,
we beginnen maar meteen met de …….[lichaamsdeel]
Uit: Piramide
Water
Water heb je nodig voor de eendjes in de sloot
zonder lekker helder water gaan de plantjes dood
water voor de limonade, water voor de thee
en wat dacht je van het water voor de vissen in de zee?
Keteltje
Keteltje, dik van buik
dit is m’n oor en dit is m’n tuit
als het water kookt dan roep ik luid:
til me op en schenk me uit.
Uit: Liedbundel Eigenwijs
Dag kleine Kikker
dag kleine kikker
bij ons in de sloot
eens was je klein
maar nu ben je groot
je werd als een vis
uit een eitje geboren
en toen kreeg je pootjes
van achter en van voren
je staartje verdween
het is werkelijk waar
en toen kon je springen
want toen was je klaar
dag kleine kikker
bij ons in de sloot
eens was je klein
maar nu ben je groot.
Uit: Het grote liedjesboek
Kikkerzwemles
De kikkers krijgen zwemles
ze staan al op de kant
ze hebben elk een handdoek
en een zwembroek in hun hand
de juf zegt doe je broek aan
en schiet eens even op
ga dan maar in de rij staan
met een badmuts op je kop.
Pootjes spreiden, pootjes sluiten
als je in het water ligt
en als je onder water gaat
hou dan je mondje dicht.
Uit: Het Zing je mee boek voor peuters en kleuters van Marianne Busser en Ron Schröder.
Visje, visje
Visje, visje in het water
visje, visje in de kom.
Visje, visje kan niet praten
visje, visje, draai je om
(Zwem met de kinderen als vissen door de klas. Loop in een kring. Bij draai je om gaat de rij de andere kant op).
Blub blub blub
Blub blub blub blub blub blub
koppie onder water
blub blub blub blub blub blub
koppie weer omhoog
plets plets plets plets plets plets
spetter met het water
plets plets plets plets plets plets
schud je nu maar droog.
Uit: Kleuterdansen 5
Versjes
Handen wassen
De kraan gaat open
spetterdespat
het water stroomt
je handen nat
handen wassen
heel gewoon
lekker fris
en lekker schoon.
Water kun je niet pakken
Pakken pakken
water
dat lukt niet
water stroomt
zoals je ziet
water druppelt
en loopt weg
pakken gaat niet,
jammer zeg!
Water voor …
Water voor de vissen
en water in de zee
water voor de afwas
en water voor de thee
water voor de planten
en water voor de soep
water voor de ramen
en water voor de stoep.
Spat, spat, spat
Spat, spat, spat
water is niet droog maar nat
buiten kom je water tegen
als je nat wordt van de regen
Water in de plas en zee
wie gaat er morgen met mij mee
kijk, hier is een zak met brood
voor de eendjes in de sloot.
Visje in de vijver
Visje in de vijver,
zwem maar lekker rond
daar word je groot van
en heel gezond
en als je het koud hebt
zeg het dan gauw
dan brei ik snel
een trui voor jou!
Uit: Het grote versjesboek
Ideeën voor de hoeken & spelinloop
Motoriekbundel – zee & strand
Deze digitale download van 55 pagina’s bevat 7 activiteiten / spellen in de thema’s zomer, zee en strand gericht op de fijne motoriek. Daarnaast worden ook andere doelen, voornamelijk rekendoelen, aangetikt. De spellen zijn in te zetten tijdens de spelinloop, de speel-/werktijd, het werken met groepjes kinderen, specifieke begeleiding en meer.
Inrichting van de hoeken
Naar het Sealife center – spelhoek
Richt een hoek in met aquaria voor zeedieren. Zorg voor doorzichtige bakken, zet een tafel omgekeerd neer en wikkel doorzichtig folie van poot naar poot of laat de kinderen dozen meebrengen die ze omtoveren tot zeeaquaria. Zet speelfiguren of knuffels van zeedieren in de aquaria en zorg voor een kassa, speelgeld en folders van een sealife center.
Eén van de kinderen is medewerker van het sealife center. Hij verkoopt kaartjes, geeft rondleidingen en verzorgt de dieren. Op gezette tijden voert hij alle zeedieren. Zet hiervoor een klok of timer neer. De bezoekers kopen een kaartje en krijgen of rondleiding of lopen zelf langs de aquaria. Maak een bingokaart met details uit de aquaria om de bezoekers gericht rond te laten kijken.
De aquaria stonden een weekend voor het raam, zodat de kinderen ze met familie konden komen bekijken. Ik stuurde de ouders een zoekkaart met zes details uit de aquaria waar de kinderen naar op zoek konden gaan. Een leuk uitje!
Aquaria bouwen
Laat de kinderen verblijven voor de zeedieren bouwen.
Onder water – watertafel
Natuurlijk is een watertafel perfect voor het thema water. Wanneer je in de klas geen watertafel hebt, neem dan een grote teil of bak en doe daar water in. Zorg voor een waterafstotende ondergrond.
De watertafel kun je vullen met de volgende dingen:
- schoonmaakspullen zoals een dweil, vaatdoek, afwasborstel en zeepsop
- bootjes, waterdieren, waterrad
- zeef, emmer, plastic fles, trechter set
- spons, kurk, steen, hout, knikker, bal enz. om te experimenteren met drijven en zinken
- dolfijnen, pingpongballen en grote ringen. De kinderen trainen de dolfijnen.
Vissen in de zandtafel
Zorg voor zandbakvormen van vissen en laat de kinderen vissen maken. Versier de vissen met schelpen, diamanten, knopen en glasstenen.
Thematafel of verteltafel
Kleed een tafel aan als onderwaterwereld. Leg een blauw doek op de tafel. Vraag de kinderen zeedieren mee te brengen. Beschilder een stuk behangpapier voor de achtergrond.
Spelinloop thema kunst
Denk bij de spelinloop aan het materiaal dat je vast in je klas hebt, zoals het constructiemateriaal, klei, loose parts en ontwikkelingsmateriaal en bedenk hier opdrachten mee die bij het thema passen. Gebruik verder opdrachten van een methode voor voorbereidend schrijven zoals Krullenbol. Deze methode heeft speelse oefeningen op thema.
Een vis op de lichttafel
Teken met de Woody’s van Stabilo een vis of ander zeedier of de lichttafel en laat de kinderen deze versieren.
Schuimkoppen – sensomotoriek
Spuit scheerschuim of foam op een afbeelding van de zee. Dit zijn de schuimkoppen van de golven. Laat de kinderen er lekker door wrijven met hun handen en golfpatronen in tekenen met hun vinger.
→ Bekijk deze activiteit in de motoriekbundel ‘Zee & strand’
Vissen versieren
Maak met de Woody’s van Stabilo tekeningen van waterdieren op tafel of op de vloer en laat deze door de kinderen met loose-parts versieren. Je kunt hiervoor ook kleurplaten printen.
Strandlakens versieren
Geef de kinderen een lap stof of theedoek en laat hen deze versieren met bijvoorbeeld schelpen. De kinderen leggen de schelpen in reeksen op het doek en versieren zo hun eigen strandlaken.
Beeldende activiteiten | thema (onder) water
Onderwaterwereld – verven en plakken
De kinderen verven een golvende zee met waterverf in de kleuren lichtblauw, donkerblauw en eventueel paars. Hierna knippen ze zeedieren uit gekleurde stukken papier en plakken deze op of ze vouwen vissen. De vissen krijgen ogen en er wordt zeewier op de bodem van de zee geplakt.
Walvissen – tweehandig tekenen
De kinderen pakken in beide handen een stuk blauwe wasco. Ze zorgen ervoor dat de walvis water omhoog spuit door met twee handen tegelijk lijnen vanuit het spuitgat van de walvis omhoog te tekenen.
Tip! Vergroot het blad met de walvis tot A3 formaat.
Walvissen vouwen
Inktvis
Verf een keukenrol. Knip deze daarna tot de helft in om de tentakels te maken. Knip en plak de ogen. Versier de tentakels eventueel met glitter.
Maak de tentakels van muizentrapjes:
Teken en verf een inktvis
Vouw een inktvis
Vouw 16 vierkantjes en vouw één rij om. Vouw de hoeken links- en rechtsboven om. Knip tentakels met een kartelschaar. Plak de inktvis op blauw papier en geef hem ogen.
Vissen vouwen
De jongste kleuters vouwen een vis door twee vouwblaadjes in de schuine vouw te vouwen en de oudste kleuters vouwen een vis van 16 vierkantjes.
De mooiste vis van de zee
- Zoek een kleurplaat van de mooiste vis van de zee en laat de kinderen de vis beplakken met gescheurd papier.
- Een visvorm maken op papier. Het papier nat maken en met ecoline erop druppen. Laten drogen en je hebt een prachtige gekleurde vis.
- Een vis tekenen en deze inkleuren met wasco. Later olie eroverheen, zodat de vis doorzichtig wordt.
- Een vis tekenen en inkleuren met wasco. De zee verven met ecoline.
- Een vis met wasco op zwarte papier tekenen.
De Reuzenkrokodil
Knip een hap uit een korte zijde van een groene strook papier. Dit is het lijf van de krokodil met bek. Plak het lijf op. Laat de kinderen driehoeken uit groen papier knippen. Plak deze boven het lijf. Geef de krokodil een oog en poten.
Krokodil
Verf een eierdoos groen. Maak muizentrapjes voor de poten. Knip uit stevig, groen papier/karton een bek en een staart.
Krokodil van blokjes
Krokodil vlechten
Krokodil stempelen/tamponneren
Maak een mal voor het tamponneren. Tamponneer of stempel de krokodil met groene verf. Strooi er glitters over. Wanneer de krokodil droog is, kunnen de kinderen met stiftjes bij de krokodil tekenen: libellen, vlinders, kikkers, een rivier etc.
Downloads | thema (onder) water
Cijferdoolhof ‘Onder water’
Met de cijferdoolhoven oefenen de kinderen het herkennen van de cijfers, het onthouden van een reeks en het inzicht. De doolhoven lopen op in moeilijkheid.
Letterdoolhof ‘Onder water’
Met de letterdoolhoven oefenen de kinderen de letterherkenning, het kritisch waarnemen en onthouden van een reeks. Ze zoeken een reeks letters in een doolhof vol letters en banen zich zo een weg naar het zeedier in het midden. De doolhoven lopen op in moeilijkheid.
Telkaarten De Mooiste Vis
Oefen het tellen en de getalsymbolen t/m 15 met deze kaarten van De Mooiste Vis. De kinderen leggen luchtbellen door knopen of klei op de kaarten te leggen.
Spelletjestocht ‘De Reuzenkrokodil’
Ken je het boek ‘De Reuzenkrokodil’ van Roald Dahl? Echt een geweldig boek! Je kunt het op YouTube bekijken.
Op de school waar ik werk, Roald Dahl, hebben wij jaarlijks een Dahldag, om de geboortedag van onze naamgever te vieren. Voor deze Dahldag maakte ik een spelletjestocht voor kleuters aan de hand van het boek ‘De Reuzenkrokodil’. De kinderen speuren door de wijk en spelen spelletjes bij ouders aan huis. Deze spelletjes kunnen natuurlijk ook op school gespeeld worden.
