Gratis lesideeën, inspiratie en downloads voor kleuters vind je op Jufanke.nl

Juf Anke, leerkracht van een kleutergroep en eigenaar van Jufanke.nl
Over Juf Anke

Leuk dat je mijn site bezoekt! Ik ben Anke van Boxmeer, leerkracht op basisschool Roald Dahl in Sint-Michielsgestel. Sinds 2005 deel ik lesmateriaal op jufanke.nl. Ik wil hiermee inspireren en enthousiasmeren. Daarnaast ben ik werkzaam als (educatief) auteur voor Kleuteruniversiteit, verschillende vakbladen en uitgeverijen. Ook schreef ik mee aan twee boeken: Hallo allemaal! en Spelen met prentenboeken.
Foto: Merel van Dooren

Mijn projecten geschreven voor Kleuteruniversiteit vind je hier


Ontdekkend leren & 21st Century Skills

Hogere denkvaardigheden - De taxonomie van Bloom

Wanneer je aan de slag gaat met onderzoekend en ontdekkend leren, doe je een beroep op de hogere denkvaardigheden van de kinderen. De kinderen worden uitgedaagd zelf na te denken, te creëren en te analyseren. Simpelweg een antwoord reproduceren is niet voldoende. Dat klinkt mooi: onderwijs geven waarbij de kinderen uitgedaagd worden, zelf aan de slag gaan én enorm betrokken zijn!

Onderwijspsycholoog Benjamin Bloom bedacht een model om de verschillende kennisniveaus in te delen: de taxonomie van Bloom. De niveaus lopen op in moeilijkheid, in complexiteit van denken. Het model is geen stappenplan dat van onder naar boven doorlopen moet worden. De eerste niveaus doen een beroep op het lagere orde denken. Hierbij passen vragen als 'Wat is de hoofdstad van Nederland' en 'Hoeveel is vier erbij twee?'. De laatste drie niveaus doen een beroep op het hogere orde denken. Hierbij worden de kinderen uitgedaagd zelf oplossingen te bedenken. Hierbij passen vragen als 'Er zijn mensen op een onbewoond eiland ontdekt. Ze willen naar het vast land. Hoe komen ze daar?' en 'Ontwerp een gebouw voor de wereldtentoonstelling waarmee je kunt laten zien dat je uit Nederland komt'.

Bij een rijke leeractiviteit worden meerdere niveaus uit de taxonomie aangesproken.

Ga aan de slag met onderzoekend en ontdekkend leren! Bedenk een voor de kinderen realistisch probleem waar zij een oplossing voor bedenken. Doe een beroep op hun hogere denkvaardigheden. Stel eisen aan de opdracht, zodat deze niet te groot wordt en vertel hoeveel tijd er voor de opdracht is, bijvoorbeeld 'aan het eind van de werkles mogen jullie wat jullie bedacht hebben aan de groep laten zien'.

Ontdekkend leren - 21st Century Skills

Voor Praxisbulletin schreven wij een artikel over 21st Century Skills. De kinderen gaan aan de slag met ontdekkend leren. In het artikel vind je theoretische informatie over de 21st Century Skills, lees je hoe je een vraag voor een probleem stelt en beschrijven wij een leeractiviteit voor jonge kinderen waarbij deze skills aan bod komen. Deze activiteit hebben we met onze kleuters uitgevoerd en zij waren erg enthousiast en betrokken.

--> Lees het artikel 'Een dierentuin voor Beverdam' met theoretische en praktische informatie over 21st Century Skills
--> Lees de uitbreiding bij dit artikel

Onderzoekend leren

Door onderzoek te doen, doe je ook een beroep op de 21st Century Skills. Vaardigheden als probleemoplossend vermogen, kritisch denken, zelfregulering en creatief denken worden ontwikkeld en verstevigd.

Elk onderzoek heeft een opbouw in fasen:

Introductie: het verhaal waarmee het probleem geïntroduceerd wordt. De kinderen worden nieuwsgierig.
Voorkennis ophalen: om nieuwe kennis en ervaringen op te bouwen, is het van belang 'haakjes' te zoeken in het brein. Hieraan wordt de nieuwe kennis opgehangen. Bovendien hebben de kinderen na het ophalen van de voorkennis een wat gelijkere start dan wanneer ze meteen beginnen. De een weet dan veel van het onderwerp, terwijl een ander zich er niks bij voor kan stellen.
Leervragen en hypothese: de mogelijke oplossingen worden vooraf verkend. Wat kun je bedenken? Hoe denk je dat de oplossing gaat werken of reageren? Wat gaat er gebeuren als je dat gaat doen? Waar moet de oplossing straks aan voldoen (voorwaarden)?
Spel en onderzoek: de kinderen gaan aan de slag.
Evaluatie en verdieping: bekijk of het product of onderzoek aan de gestelde voorwaarden (fase 3) voldoet. Stel eventueel bij.
Presentatie: vertel aan de leerkracht of klasgenootjes wat je gemaakt hebt. Maak foto's voor een portfolio.

Aan de slag met KleuterLab

Na deze informatie, wil je natuurlijk graag aan de slag. Wij ontdekten een super handige Toolkit met daarin thematische onderzoekskaarten voor kleuters, kant-en-klaar. Hiermee kun je meteen op onderzoek uit gaan!

Door Els
Sinds kort heb ik de Toolkit KleuterLab in mijn groep. En wat gaaf is die!
KleuterLab bestaat uit 50 thematische onderzoekkaarten. Op elke kaart wordt een probleem met een verhaal aangeboden. Niet zomaar een probleem, nee een probleem dat zich echt voordoet, een probleem dat kinderen echt tegen kunnen komen.  Daardoor worden ze enthousiast en willen ze meteen aan de slag om een oplossing te bedenken. Zo bedenken ze een oplossing voor het afval in het bos, zodat dieren geen nest van plastic maken of maken een plattegrond voor een camping op het schoolplein.
De kaarten sluiten aan bij verschillende thema’s: eten & drinken, sprookjes, wonen, vakantie & vervoer, kunst, wonen, buitenspelen & avontuur en de seizoenen.
Naast het verhaal, waarin het probleem geïntroduceerd wordt, vind je op de kaart ook vragen, die je aan de kinderen kunt stellen en tips voor de begeleiding van de kinderen.

Voor wie is KleuterLab?
Deze onderzoekkaarten zijn geschreven voor de oudere kleuters en kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. De kinderen gaan op onderzoek uit, bedenken een oplossing. Dat betekent dat ik, als leerkracht, begeleid. Ik stel vragen, ik luister, ik zorg voor de ruimte en spullen die nodig zijn.

Aan het werk
Wanneer je in jouw groep bezig bent met een thema, zoek je een kaart uit die binnen jouw thema past. Je leest het verhaal op de kaart voor, waarin het probleem wordt geïntroduceerd, en je eindigt met een open houding: wat nu? Stel enkele open vragen zodat jouw kleuters enthousiast oplossingen gaan verzinnen en snel aan de slag willen. Voordat ze aan de slag gaan, is het goed om samen met de kinderen enkele voorwaarden vast te stellen. Hier kun je tijdens het proces en bij de evaluatie op teruggrijpen.

Wanneer je samen met de kinderen enkele voorwaarden hebt opgesteld, kunnen ze aan de slag. Je hebt van te voren al veel materiaal klaargezet. Laat de kinderen lekker aan de gang gaan. Ze gaan onderzoeken, ontdekken, experimenteren, leren creatief te zijn en proberen een goede oplossing te bedenken. Alles is goed, het is hun proces. Loop af en toe langs om te kijken of het proces loopt. Stel eventueel een open vraag of geef een 'duwtje' (deze staan op de kaarten vermeld) om de kinderen verder te helpen.

Aan het eind wordt er gekeken of de oplossing voldoet aan de voorwaarden die de kinderen samen hebben opgesteld. Waar is goed over nagedacht of is er iets vergeten? Zijn ze tevreden? Wat kan er de volgende keer beter of anders.

Tot slot
Ik heb nu twee kaarten aangeboden in mijn groep. Mijn kleuters zijn dolenthousiast. De verhalen zijn prikkelend, de kinderen herkennen het probleem en zien het meteen voor zich.
Bij de kaart ‘Eierbaan' heeft de boer een probleem. Zijn kippen leggen niet meer op de grond of in hun hok, maar laten de eieren vallen als ze nog op hun stok zitten. Zo gaan er veel eieren kapot! De kinderen zagen het al voor zich. Ze wisten snel goede oplossingen te bedenken. Ze gingen aan de slag met het maken van een eierbaan. Karton en duploblokken, tape en elastiek werden tevoorschijn gehaald. Regelmatig werd de baan getest met pingpong ballen om dan tot de conclusie te komen dat de baan niet helemaal perfect was. De kinderen waren aan het ontdekken en aan het onderzoeken, maar vooral aan het genieten!

Ben je benieuwd naar de onderzoekskaarten van de toolkit KleuterLab? Dan kun je hier drie gratis kaarten downloaden.

--> Bestel de Toolkit van KleuterLab hier of lees meer op de site van KleuterLab

Getest! - Leer programmeren met Robot Turtles

In onze kleutergroepen worden de laatste weken heel wat spellen gespeeld. Omdat de kinderen er maar geen genoeg van krijgen, gingen we op zoek naar iets nieuws. Bij Wizz Spel vonden we Robot Turtles. Het spel zag er aantrekkelijk uit en ook de omschrijving 'Hét spel voor kleine programmeurs!' sprak ons aan.

Robot Turtles is een gezelschapsspel dat je met één tot vier kinderen kunt spelen. Hierbij is altijd één volwassene of kind dat het spel goed kent nodig. De volwassene speelt de computer en de kinderen zijn programmeurs. Zij laten een schildpad, die op het grote spelbord ligt, naar een diamant (elders op het spelbord) lopen. De kinderen doen dit door een codeerkaart neer te leggen. Op deze kaart staat een pijl vooruit, naar links of rechts. Het kind legt de kaart neer en jij, de computer, laat de schildpad in de gespeelde richting over het spelbord bewegen. Het kind kijkt of dit gebeurt zoals hij bedoelt. Als dit niet zo is, legt hij snel zijn insect (bug) neer en zegt BUG! Jij draait de schildpad terug en het kind mag een andere kaart spelen. Hierna is het volgende kind aan de beurt. Zo spelen de kinderen om de beurt, tot hun schildpad de diamant heeft bereikt. Dit is geen wedstrijd. Elk kind mag doorgaan tot hij bij zijn diamant is. Het leuke hierbij is dat jij, als computer, geluiden mag maken! Je beweegt de schildpad als een schildpad in een computerspel over het veld en maakt natuurlijk uitgelaten geluiden als hij de diamant heeft bereikt! De kinderen vinden dit heel grappig en onze kleuters gingen de geluiden al snel nadoen.

We hebben Robot Turtles nu een aantal keer gespeeld. De kleuters blijven maar vragen wanneer ze dit spel weer mogen spelen, vooral de vierjarige jongetjes. Ze zijn er erg enthousiast over! Het nadeel hiervan is, dat je er als leerkracht bij moet zijn, wat niet altijd mogelijk is. Op deze momenten kunnen de kinderen het spel niet spelen of moet er een kind bij zitten dat het spel heel goed kent. Hij kan dan de computer zijn.
Het spel is stevig en ziet er ontzettend leuk uit. Dit is volgens ons echt één van de meest aantrekkelijke bordspellen van de afgelopen tijd. De kaartjes zijn duidelijk en de schildpadden en diamanten glimmen, wat kinderen aantrekt (en de juffen ook). Daarbij komt nog iets heel leuks. Het spel heeft een opbouw. Wanneer de kinderen de richtingkaarten goed kennen en het programmeren doorhebben, kun je elementen toe gaan voegen: ijsblokken die kapot geschoten moeten worden door een laser, stenen muren waar je toch echt omheen moet lopen en houten kisten die je weg kunt duwen. Door deze blokkades op het spelbord te leggen, wordt het voor de kinderen moeilijker en een grotere uitdaging om de diamant te bereiken. Vooral het kapotschieten van de ijsblokken met een laserstraal vinden de kleuters geweldig! (Dat is vast iets wat de jongens zo naar dit spel toe trekt) De geluiden die ze er zelf bij maken zijn te grappig!

Het spel kan je ook meenemen naar hogere groepen. Er zitten zelfs elementen in om met de kaarten codeertaal te schrijven en deze zo kort mogelijk te maken. Kinderen leggen de kaarten voor de route die de schildpad af moet leggen dan niet om de beurt, maar in één keer. Ze zijn zo echt bezig met programmeren en moeten vooruit kunnen denken.

Robot Turtles is een leuk, prachtig vormgegeven spel waarbij je de 21st Century Skills echt wel nodig hebt. Heel up-to-date, leuk!
Wij zeggen: programmeren maar!

--> Koop Robot Turtles bij Wizz Spel

Project ontdekkend leren - Olifant en de kist vol appels

Midden in de dierentuin staat een hele grote kist. Geen van de dieren weet hoe die kist daar gekomen is. Wat zou erin zitten? Hoe krijgen ze hem open?

Misschien hebben de kinderen een idee? Dit project bevat activiteiten waarbij probleemoplossend denken en rekenen centraal staan. De activiteiten zijn geschreven bij het boek Olifant en de kist vol appels van Marianne Busser en Ron Schröder, met illustraties van Sam Loman.

--> Bekijk 'Olifant en de kist vol appels'

ontdekkend leren probleemoplossend leren kleuters

Project ontdekkend leren - Kleine Muis en de rode knikker

Kleine Muis ziet iets moois, roods, glanzends in de boom hangen.
Hoe komt hij erbij?

Kleine Muis heeft een probleem. Voor Kleuteruniversiteit schreven Els en ik een project bij het prentenboek ‘Kleine muis en de rode knikker’. De kinderen helpen met het oplossen van het probleem van Kleine Muis. Gedurende twee weken wordt er elke dag een probleem geïntroduceerd. Daarnaast bevat dit pakket drie spellen waarbij kinderen een probleem oplossen.

--> Bekijk 'Kleine Muis en de rode knikker'

ontdekkend leren kleuters

Project ontdekkend leren - De Spiekpietjes SOS stoomboot

De stoomboot van Sinterklaas is onderweg naar ons land. Hij zit helemaal vol met cadeautjes en snoepgoed! Maar dan … BOEM! … gaat de stoommotor kapot. De boot is stuurloos. Wat nu?

Sinterklaas en zijn Pieten hebben een probleem. Tijdens de activiteiten uit dit pakket van Kleuteruniversiteit helpen de kinderen met het oplossen van verschillende problemen die zich op de stoomboot voordoen. Gedurende twee weken wordt er elke dag een probleem geïntroduceerd. Daarnaast bevat dit pakket vijf spellen waarbij de kinderen ook enkele problemen oplossen.

--> Bekijk 'Spiekpietjes SOS Stoomboot'

lesidee sinterklaas kleuters spiekpietjes

Programmeren

Programmeren is 'hot'. Ken je de bee-bot of de blue-bot? En apps waarbij kinderen een schildpad of monster de weg wijzen?

Om de beginselen van het programmeren te oefenen, maakte ik dit programmeerpakket voor het thema lente. De kinderen brengen de jonge dieren bij hun moeder. Ze leren hiermee spelenderwijs de beginselen van het programmeren, logisch denken, het tellen, de getalsymbolen, de begrippen links en rechts en oriëntatie op het platte vlak.

--> Download het programmeerpakket lente

 

download een gratis lespakket voor kleuters voor de vastentijd

een mooi voorleesboek voor kleuters over pasen

een boek over een eigenwijze geit, leuk voor de Kinderboekenweek

een mooi prentenboek voor kleuters van de schijfster van Help! Een verrassing!

Volop ideeën en inspiratie bij de mooiste prentenboeken voor kleuters van Juf Anke

Door op deze boeken te klikken word je doorverwezen naar Bol.com. #affiliate