Mindset
Alles over mindset | Onderwijs
Mindset – motiveren en presteren
Mindset, je hebt er vast wel eens van gehoord, maar wat is het nu eigenlijk? Letterlijk vertaald betekend mindset ‘overtuiging’. Het is een manier van denken en een manier van naar jezelf kijken. Deze manier van denken is bepalend voor hoe jij of de kinderen in je groep denken over hun eigen intelligentie, talenten en kwaliteiten.
Hoe is jouw mindset?
Heb je een vaste mindset en geloof je dat intelligentie aangeboren is en je kwaliteiten hebt of niet hebt? Of heb je een groeimindset en geloof je dat je alles kunt leren en overal beter in kunt worden door te oefenen? Hoe zie jij de kinderen in je groep? Werk je met niveaugroepen en geloof je dat de 1-ster kinderen altijd 1-sterretjes zullen blijven? Of zijn alle kinderen vanaf het begin gelijk en ga je voor maximale groei? Geloof je dat iedereen kan groeien, ook het kind in jouw klas dat begint met een flinke achterstand op rekenen? Vragen om over na te denken. Ik las het boek Mindset, de weg naar een succesvol leven van Carol S. Dweck. Wat was dit interessant! Een stukje informatie uit dit boek wil ik hier met jullie delen.
Ben je benieuwd naar meer? Lees dit boek dan eens, echt een aanrader!
* Door op het boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate 
De kracht van onze mindset
Carol Dweck, professor aan de Stanford University, heeft jarenlang onderzoek gedaan naar factoren die bijdragen aan geluk en succes. Ze kwam tot de ontdekking dat het niet alleen onze intelligentie en kwaliteiten zijn die voor succes zorgen, maar ook onze mindset. Met de juiste instelling kunnen we kinderen motiveren en hen helpen beter te presteren. Ook kinderen kunnen dit leren!
Dweck onderscheidt twee soorten mindset:
De statische of vaste mindset
Kinderen met een statische mindset hebben de overtuiging dat hun intelligentie en kwaliteiten een vast gegeven zijn. Ze zijn hiermee geboren en zijn of slim of dom, kunnen of goed sporten of niet. Hier kunnen ze niets aan veranderen, zo zijn ze nu eenmaal. Iets nieuws proberen doen ze liever niet., dat is een spannende onderneming met risico’s, want wat als het niet lukt? Dan zijn ze niet meer dat waar ze goed in zijn. En als ze er al niet goed in zijn, dan ‘kunnen ze het toch niet’. Deze kinderen geven snel op en gaan uitdagingen uit de weg.
De op groei gerichte mindset
Kinderen met een op groei gerichte mindset hebben de overtuiging dat je alles kunt leren, als je maar oefent. Ze weten dat je ergens beter in kunt worden als je er je best voor doet. Ze houden van uitdagingen en vinden het niet erg om fouten te maken, want ‘van proberen kun je leren’. Zoals je wel zult begrijpen heb je de op groei gerichte mindset nodig op weg naar succes!
Kinderen die leren niet leuk vinden, die denken dat ze niets kunnen, snel opgeven en uitdagingen niet aangaan, zitten in een statische mindset.
Aan jou de uitdaging ze in de ‘groeimindset’ te krijgen, zodat ze gaan leren. Als ze goed oefenen, worden ze beter in dat wat ze moeilijk vinden en zo leidt leren tot beter presteren en doen ze succeservaringen op. 
Bron: www.platformmindset.nl
Op groei gerichte complimenten en feedback
Complimenten geven we elke dag aan de kinderen in onze groep. Maar, niet elk compliment is even effectief en er zijn zelfs complimenten die je beter niet kunt geven. Zij doen eerder afbreuk aan het zelfvertrouwen van een kind dan dat ze ervan groeien. Dat is natuurlijk niet wat we willen! Welke complimenten zijn dit en hoe geef je op groei gerichte complimenten en feedback? Kinderen met een statische mindset zijn te veel gefocust op hun capaciteiten: ‘Is het goed genoeg?’ ‘Maakt het een goede indruk?’ Het geven van complimenten gericht op capaciteiten versterkt deze mindset of brengt kinderen zelfs in de statische mindset. Ze worden geprezen om hun talenten en gaan een nieuwe uitdaging vervolgens uit de weg. ‘Wat als het nu niet lukt?’ ‘Wat als blijkt dat ik er toch niet goed in ben?’ Complimenten gericht op capaciteiten hebben een averechts effect. Het maakt kinderen onzeker en minder gemotiveerd om door te zetten en nog beter hun best te doen. Zetten ze toch door en gaat het mis, dan denken deze kinderen ‘zie je wel, ik ben toch niet zo slim, ik kan het niet.’
Op groei gerichte complimenten hebben daarentegen een sterk positief effect. Kinderen die geprezen worden om hun werkhouding, hun doorzettingsvermogen, hun focus, de moeite die ze ervoor hebben gedaan, gaan een tweede uitdaging graag aan. Zij zien het werk niet als een test van hun intelligentie maar als een leuke uitdaging. Hun zelfvertrouwen groeit doordat ze gecomplimenteerd worden om hun inzet en daardoor stijgen ook de resultaten. Ze weten dat ze niet afgerekend worden op hun intelligentie. Ze zijn niet slim of dom. Als ze een toets niet goed maken, denken ze ‘Ik heb niet goed genoeg geleerd’ of ‘Ik heb te weinig vragen gesteld’. Dit in tegenstelling tot het kind met een statische mindset. Hij zal denken ‘Zie je wel, ik kan het niet, ik ben dom’. Kinderen in de statische mindset schamen zich voor hun tekortkomingen en kunnen hier zelfs over gaan liegen. Kinderen met een op groei gerichte mindset weten waar ze aan moeten werken en zijn hier eerlijk over. Ze willen graag leren!
Kleuters laten regelmatig een werkje zien. Al snel zeg je dan ‘mooi hoor’, ‘knap’ of ‘goed gedaan’. Denk de komende tijd eens na over de complimenten die je geeft en probeer deze om te buigen naar op groei gerichte complimenten en feedback.
Onderstaande voorbeelden kunnen je hierbij helpen.
Complimenten die de statische mindset versterken
– Wat een mooi bouwwerk.
– Wat knap van jou.
– Wat heb je dat slim aangepakt.
– Wat kun jij goed schilderen.
– Wat kun jij fantastisch zingen.
– Prachtig.
Op groei gerichte complimenten
– Wat heb jij je best gedaan.
– Hoe heb je dit zo voor elkaar gekregen? – Door al het oefenen ben je flink vooruit gegaan.
– Wat heb je daar hard voor gewerkt.
– Je vond de opdracht niet zo leuk, maar hebt toch doorgezet.
– Wat heb je geconcentreerd zitten werken.
– Je hebt iets nieuws geprobeerd, wat fijn. – Je hebt hier goed over nagedacht.
– Dit heb je handig aangepakt.
– Fijn dat je me om hulp hebt gevraagd.
– Je hebt het geprobeerd.
– Je hebt fijn samengewerkt.
– Je hebt je fantasie gebruikt.
Op de website van het platform mindset vind je een heel leuke complimentenposter en een complimentenkaart waarop je de kenmerken ziet van vaste mindset complimenten en groeimindset complimenten. Handig om op te hangen in je lokaal!
→ Naar de site van Platform Mindset 
Bron: www.platformmindset.nl
Hoge eisen stellen
Carol Dweck schrijft: ‘Goede leraren stellen hoge eisen aan al hun leerlingen, niet alleen aan degenen die al goed zijn.’ Een leerkracht in de VS stelde extreem hoge eisen, vanaf het begin af aan. Ze introduceerde woorden en begrippen die in het begin ver boven de pet van haar leerlingen gingen. Toch creëerde ze vanaf de eerste dag een sfeer van oprechte affectie en betrokkenheid, toen ze haar leerlingen beloofde dat ze vooruit zouden gaan. Deze leerkracht heeft een op groei gerichte mindset. Ze wil het beste uit elk kind halen en gelooft erin dat dat gaat lukken. Ze is betrokken bij elke leerling.
Leraren met een statische mindset creëren een oordelende sfeer. Ze beoordelen de beginprestaties van de leerlingen en beslissen wie slim is en wie dom. Vervolgens laten ze de ‘dommeriken’ (onbewust) links liggen. Ze geloven dat ze geen invloed kunnen hebben op de intelligentie van deze leerlingen.
The power of ‘yet’
Ik kan het niet. – Ik kan het NOG niet.
Het lukt niet. – Het lukt NOG niet.
Het is moeilijk. – Het is NOG moeilijk.
Voel je ‘m al? De kracht van ‘nog’! Door het woord ‘nog’ toe te voegen, zorg je ervoor dat het kind in de leerstand komt:
‘Je kunt het NOG niet, maar ik heb er vertrouwen in dat je het kunt leren’.
Carol Dweck geeft in deze zeer heldere You-Tube video ‘The power of yet’ uitleg over dit krachtige woord NOG.
Aan de slag met mindset (bij kleuters)
Na het lezen van bovenstaande theorie over mindset wil je natuurlijk aan de slag, maar hoe?
De Leeruitdaging voor jonge kinderen
Als kind speelde ik dagenlang buiten. Het spannendst was dat als het donker werd en we met alle buurkinderen verstoppertje speelden in onze tuinen en op straat. Er was geen volwassene die ons in de gaten hield.
Tegenwoordig worden veel kinderen van de ene naar de andere georganiseerde activiteit gebracht en begeleid door een oplettende volwassene. En als kinderen al eens worden ‘losgelaten’ hebben ze een mobiele telefoon bij zich zodat ze regelmatig kunnen laten weten waar ze zijn. Geen wonder dat kinderen steeds afhankelijker worden van hun ‘curlingouders’. (Uit: De Leeruitdaging voor jonge kinderen)
Of misschien wel van mij, de curlingleerkracht? Aan hoeveel ‘curling’ maken we onszelf schuldig? We willen de kinderen zelf laten nadenken, onderzoeken, problemen laten oplossen en tegelijkertijd bieden we een helpende hand, grijpen in of maken een opdracht eenvoudiger.
Kinderen blijken vaak voor de eenvoudigste optie te kiezen. Voor wat ze goed kunnen, krijgen ze een compliment en dus gaan ze, vanuit die ervaring, voor de taak of opdracht die hen het gemakkelijkst afgaat. Ze worden door ons, onbewust, aangemoedigd om de gemakkelijkste weg te kiezen. Juist wanneer kinderen ‘wankelen’, zich buiten hun comfortzone bevinden en doorzetten, leren ze. Ze gaan de Leerkuil in en gaan de Leeruitdaging aan. (Nottingham, 2019)
Aan ons de taak om kinderen juist voor uitdaging te laten kiezen door deze zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren en ze zo af te laten dalen in de Leerkuil.
Eenvoudig is saai; uitdaging is interessant
Het stellen van de juiste vragen, het geven van op groei gerichte complimenten en het stellen van de juiste doelen, gekoppeld aan feedback, zorgen ervoor dat kinderen leren, heel veel leren. Ze krijgen plezier in het leren en wíllen leren: intrinsieke motivatie.
De leeruitdaging voor jonge kinderen
Diep leren in de Leerkuil
In De Leeruitdaging voor jonge kinderen laten James en Jill Nottingham je zien hoe je jonge kinderen kunt leren om te leren. Je kunt kinderen diep laten leren als je ze door een Leeruitdaging begeleidt. De Leeruitdaging bestaat uit vier fasen:
1. Concept – Je praat met de kinderen over een begrip of concept
2. Cognitief conflict – Kinderen hebben meerdere ideeën over het concept die met elkaar in tegenspraak lijken. Dat geeft frictie: ‘Huh, hoe zit dit?’ De kinderen zitten in de Leerkuil.
3. Betekenisgeving – Kinderen klimmen uit de Leerkuil, eventueel met wat hulp.
4. Reflectie – Kinderen denken na over wat ze hebben geleerd.
De Leerkuil, een metafoor om het proces van leren voor kinderen vorm te geven, bedacht door James Nottingham, vormt de kern van de Leeruitdaging. Deze metafoor werkt goed. Kinderen bevinden zich buiten hun comfortzone; het is een ongemakkelijke situatie. Als ze ondervinden dat dit een deel is van het leerproces, zullen ze eerder een growth mindset ontwikkelen.
Ik bekeek De Leeruitdaging voor jonge kinderen van uitgeverij Bazalt. Een prachtig, stevig, dik boek vol informatie over het leerproces. In het boek lees je hoe je kinderen bewust kunt maken van leren, je leest over het inzetten van leerdetectives (leuk!) en hoe kinderen reageren op uitdaging (waarom kiezen ze vaak voor de makkelijkste weg?). Er wordt verteld dat het belangrijk is kinderen te leren hoe ze moeten denken en hiervoor worden oefeningen aangereikt. Ook lees je hoe je goede vragen kunt stellen en kinderen kunt stimuleren tot het stellen van goede vragen. In de laatste hoofdstukken wordt ingegaan op mindset, complimenten, feedback en leerdoelen.
Het doel van de Leeruitdaging is kinderen te helpen nadenken en praten over hoe ze leren. De kern van de Leeruitdaging wordt gevormd door het opzettelijk en op strategische wijze veroorzaken van een cognitief conflict bij de kinderen. In het boek wordt uitgebreid beschreven hoe je dit doet. In (kring)gesprekken worden vragen gesteld die de kinderen aanzetten tot denken en waar verschillende antwoorden op mogelijk zijn (een concept). De kinderen hebben meerdere ideeën die nog niet helder of geordend zijn en tegenstrijdig zijn: een cognitief conflict. De spanning tussen deze tegenstrijdige ideeën zorgt ervoor dat kinderen dieper en langer nadenken over het concept. Ze komen in de Leerkuil terecht.
Enkele voorbeelden voor concepten en voorbereide vragen:
Aardig zijn
– Moet je altijd aardig zijn?
– Is het altijd aardig om met iemand te spelen wanneer hij of zij dat wil?
– Hoe ziet aardig zijn eruit?
– Moeten we altijd aardig doen tegen iedereen?
Thuis
– Wat is een thuis?
– Wat is het verschil tussen een huis en een thuis?
– Waarom wonen mensen in verschillende soorten huizen?
– Wat is er nodig om van iets een thuis te maken?
– Heeft alles een thuis nodig?
– Wat is er bijzonder aan jouw huis?
De Leeruitdaging voor jonge kinderen is een zeer interessant boek dat ik in één keer uit wilde lezen. Ik heb nieuwe dingen geleerd en momenten van bevestiging gehad. Het boek deed me regelmatig denken aan IPC, waar wij op school mee werken. Tijdens de IPC trainingen hebben we veel informatie uit dit boek gekregen, want ook tijdens IPC duiken de kinderen de Leerkuil in en ben jij als leerkracht vooral coach.
Door het stellen van de juiste vragen en het geven van feedback tijdens het leerproces, komen de kinderen een stapje verder.
Ook zag ik overeenkomsten met het voeren van een filosofisch gesprek, waarbij je de kinderen soortgelijke vragen stelt die aanzetten tot nadenken. Het boek is vooral gericht op communicatie: het stellen van vragen, het geven van complimenten en feedback. Het gaat over het voeren van gesprekken met kleine groepjes kinderen, het voeren van kringgesprekken, het naar elkaar luisteren en het begeleiden van gesprekken tussen kinderen. Het boek gaat echt in op de kinderen leren leren, ook als ze nog jong zijn.
Voor mij blijft de vraag: hoe zorg ik ervoor dat de kinderen diep leren tijdens het (fantasie)spel in de hoeken? Hoe krijg ik ze dan in de Leerkuil? Welke opdrachten geef ik (of juist niet) en welke vragen stel ik? Hoe richt ik de leeromgeving zo in dat de kinderen uit zichzelf de uitdaging aangaan? Als ik wat langer nadenk over de informatie die ik heb gekregen, vind ik hier wel een antwoord op, maar ik zou zo graag specifieke voorbeelden krijgen gericht op het leren tijdens (vrij) spel, gekoppeld aan de informatie die het boek geeft.
Ik heb zin om wat ik nu weet in de praktijk te brengen en met de activiteiten die in het boek staan beschreven aan de slag te gaan. Een leuke activiteit om het denken te stimuleren, uit het boek:
Zet een voorwerp op een stoel. De kinderen gaan proberen het voorwerp naar de vloer te verplaatsen zonder zelf het voorwerp of de stoel aan te raken. Het voorwerp moet veilig en zonder beschadigingen op de vloer terechtkomen.
Je vindt De Leeruitdaging voor jonge kinderen bij uitgeverij Bazalt.
* Door op het boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate
Growth mindset lessen voor de basisschool
Bij uitgeverij Bazalt verscheen het boek Growth mindset lessen voor de basisschool van Katherine Muncaster en Shirley Clarke. Dit praktische handboek sluit perfect aan op het theoretische boek Mindset van Carol Dweck, wat maakte dat ik er nieuwsgierig naar werd.
In Growth mindset lessen wordt in de inleiding verteld wat een mindset is en hoe een growth en fixed mindset eruit zien. Handig om nog eens te lezen (o ja!) of om kennis te maken met de mindsets. Verder lees je wat je het best tegen een leerling kunt zeggen om een cultuur te creëren waarin fouten maken en iets niet begrijpen normaal zijn. Want dat is waar het bij de growth mindset om draait: Je ontwikkelt jezelf steeds verder door te leren, door te oefenen, door door te zetten én fouten te maken.
Na dit korte stuk theorie volgen lessen voor alle groepen van de basisschool en enkele activiteiten die je met de hele school kunt doen.
Voor de kleuters wordt geadviseerd na de kerstvakantie met de mindset-lessen te starten, wanneer de kinderen goed gewend zijn en de gang van zaken in de klas goed kennen. De focus ligt bij deze jonge kinderen op begrippen als moeilijk, proberen, oefenen, leren en uitdaging.
Aan het begin van de week wordt kennisgemaakt met het onderwerp of materiaal en gedurende de week kunnen de kinderen er (in een kleine groep) mee aan de slag gaan. Een ideale werkwijze voor een kleutergroep.
In het boek staan zes activiteiten voor de kleuters beschreven. Hier kun je zeker zes weken mee aan de slag gaan en de activiteiten zullen je inspiratie geven om zelf verder te gaan. Het zijn goede voorbeelden om de kinderen na te laten denken over hoe ze zich voelen als ze ergens niet meteen goed in zijn. Ze krijgen de gelegenheid om uitdagende activiteiten te ervaren en gaan leren zien als een ontdekkingsreis.
De activiteiten gaan over veters leren strikken, leren fietsen, werken aan uitdagingen en nieuwe uitdagingen aangaan. De suggesties die tijdens de activiteiten worden gegeven passen helemaal bij het hedendaagse onderwijs. De werkvormen zijn actief, de kinderen gaan met elkaar in overleg en mogen zelf aan de slag gaan. Leuk!
Ik heb zin om hier in het nieuwe jaar mee aan de slag te gaan. Wat zou het mooi zijn als er in elke school een cultuur gericht op groei en ontwikkeling heerst, waar kinderen met een growth mindset op een andere manier naar ‘leren’ kijken.
* Door op het boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate
Prentenboeken over mindset
In de geweldige prentenboeken van Rachel Bright staat mindset centraal. De muis uit De leeuw in de muis heeft een groeimindset. Hij wil graag net zo stoer en groot zijn als de leeuw en om dat te leren, moet hij naar die enge leeuw toe.
Kleine Koala uit Laat maar los, Koala heeft een statische mindset. Hij zit al heel zijn leven veilig in de boom en daar komt hij écht niet uit, ook niet als de andere dieren hem vragen mee te spelen.
Ook Lars, de dwarse dromedaris heeft een statische mindset en blijft hangen in zijn eigen, koppige gedrag.
De leeuw in de muis – dapper zijn
Onder een rots woont een piepkleine muis. Hij is zo klein en piept zo zacht dat de andere dieren hem niet opmerken en soms op hem gaan staan en gaan zitten. Wat vervelend! Bovenop de rots ligt een leeuw. Een heel stoere, trotse leeuw. Hij brult en laat zijn tanden zien. Iedereen ziet hem, iedereen hoort hem en iedereen bewondert hem.
Wat zou de kleine muis dat ook graag willen! Kleine muis bedenkt dat hij moet leren grommen. Dan ziet iedereen hem staan. Maar hoe leer je echt grommen? Juist, van een leeuw. Kleine muis zal naar de leeuw moeten gaan, maar eigenlijk durft hij dat helemaal niet. Hij komt uit zijn schaduw en gaat op pad. Nog nooit heeft hij zoiets dappers gedaan. Als de muis bij de leeuw is en de leeuw hem opmerkt, schrikt hij zich rot. Een muis! De leeuw is bang van muizen. Hij schreeuwt en maakt zich klein. Op dat moment voelt de muis zich groot en trots.
Je hoeft niet te brullen om iets te bereiken en niet te grommen om sterker te lijken. Je bent niet meer waard als je groot bent en brult.
Ieder mens, ieder dier heeft in zijn binnenste alles in huis: een angstige leeuw en een dappere muis.
Laat maar los, Koala – iets nieuws proberen
Tevreden hangt kleine koala in zijn boom. Hij dut, hij droomt en hij dommelt wat, dag in dag uit. Beneden springt alles wat poten heeft wild in het rond. De tak van koala voelt veilig en vertrouwd. Iets nieuws uitproberen? Voor geen goud! Af en toe vraagt er wel eens iemand ‘speel je mee?’, maar koala schudt altijd nee.
Tot op een dag de boom om dreigt te vallen. Alle dieren staan onder de boom en roepen naar koala: ‘Loslaten kleintje, wij zullen je vangen!’ Maar koala houdt zich alleen maar steviger vast. Uiteindelijk valt hij en wordt door de andere dieren opgevangen. Voorzichtig laat hij zijn nageltjes los. Wat voelt dat als een opluchting! Wombat vraagt of koala mee wil spelen en deze keer antwoordt hij:
‘Ik wil, ik durf en ik kan!’
Het is leuk om iets nieuws te proberen.
Lars de dwarse dromedaris
Lars heeft geen zin om te lopen. Echt helemaal geen zin. Hij klaagt, sjokt, dramt en draalt. Hij zwoegt en zweet en mokt en baalt. En dan is hij het echt helemaal zat. Hij schreeuwt ‘ik blijf hier!’
Geen dromedaris krijgt hem nog in beweging. Lars gaat nergens meer naartoe. De andere dromedarissen zijn het zat en besluiten door te lopen. Lars blijft alleen achter. Dom en dwars. Hoe moet dat nou verder?
Wat zal dit verhaal herkenbaar zijn voor veel kinderen! De kinderen die ook wel eens écht geen zin hebben en dan dwars worden en geen kant meer op willen. Je kent ze als leerkracht of ouder ook vast wel ;). Hoe komen ze uit zo’n dwarse bui? Dit verhaal vertelt het hen en geeft ze een super goede tip!
Zijn boosheid verdween als hij koos voor een lach. En voor zin in alweer zo’n geweldige dag!
Boektips – mindset
De boeken van Rachel Bright en Jim Field zijn mijn favorieten. Ik heb ze allemaal in mijn boekenkast staan. Ze zijn mooi geschreven en elk boek eindigt met een prachtige boodschap, op rijm geschreven. Spaar ze allemaal!
* Door op een boek te klikken, word je doorverwezen naar Bol. #affiliate
