Gratis lesideeën, inspiratie en downloads voor kleuters vind je op Jufanke.nl

Juf Anke, leerkracht van een kleutergroep en eigenaar van Jufanke.nl
Over Juf Anke

Leuk dat je mijn site bezoekt! Ik ben Anke van Boxmeer, leerkracht op basisschool Roald Dahl in Sint-Michielsgestel. Sinds 2005 deel ik lesmateriaal op jufanke.nl. Ik wil hiermee inspireren en enthousiasmeren. Daarnaast ben ik werkzaam als (educatief) auteur voor Kleuteruniversiteit, verschillende vakbladen en uitgeverijen. Ook schreef ik mee aan twee boeken: Hallo allemaal! en Spelen met prentenboeken.
Foto: Merel van Dooren

Mijn projecten geschreven voor Kleuteruniversiteit vind je hier


Mindset - motiveren en presteren

Mindset, je hebt er vast wel eens van gehoord. Op onderwijsblogs, social media en in boeken zie je deze term steeds vaker voorbij komen. Maar wat is het nu eigenlijk? Letterlijk vertaald betekend mindset 'overtuiging'. Het is een manier van denken en een manier van naar jezelf kijken. Deze manier van denken is bepalend voor hoe jij of de kinderen in je groep denken over hun eigen intelligentie, talenten en kwaliteiten.
Hoe is jouw mindset? Heb je een vaste mindset en geloof je dat intelligentie aangeboren is en je kwaliteiten hebt of niet hebt? Of heb je een groeimindset en geloof je dat je alles kunt leren en overal beter in kunt worden door te oefenen?
Hoe zie jij de kinderen in je groep? Werk je met niveaugroepen en geloof je dat de 1-ster kinderen altijd 1-sterretjes zullen blijven? Of zijn alle kinderen vanaf het begin gelijk en ga je voor maximale groei? Geloof je dat iedereen kan groeien, ook het kind in jouw klas dat begint met een flinke achterstand op rekenen? Vragen om over na te denken.

Ook ik kwam het woord 'mindset' overal tegen en werd nieuwsgierig. Wat is dit nou precies en wat kan ik hiermee in mijn klas? Ik las het boek Mindset, de weg naar een succesvol leven van Carol S. Dweck. Wat was dit interessant! Een stukje informatie uit dit boek wil ik hier met jullie delen. Ben je benieuwd naar meer? Lees dit boek dan eens, echt een aanrader!

mindset, carol dweck, kleuters, onderwijs

De kracht van onze mindset

Carol Dweck, professor aan de Stanford University, heeft jarenlang onderzoek gedaan naar factoren die bijdragen aan geluk en succes. Ze kwam tot de ontdekking dat het niet alleen onze intelligentie en kwaliteiten zijn die voor succes zorgen, maar ook onze mindset. Met de juiste instelling kunnen we kinderen motiveren en hen helpen beter te presteren. Ook kinderen kunnen dit leren!

Dweck onderscheidt twee soorten mindset:

De statische of vaste mindset

Kinderen met een statische mindset hebben de overtuiging dat hun intelligentie en kwaliteiten een vast gegeven zijn. Ze zijn hiermee geboren en zijn of slim of dom, kunnen of goed sporten of niet. Hier kunnen ze niets aan veranderen, zo zijn ze nu eenmaal. Iets nieuws proberen doen ze liever niet., dat is een spannende onderneming met risico's, want wat als het niet lukt? Dan zijn ze niet meer dat waar ze goed in zijn. En als ze er al niet goed in zijn, dan 'kunnen ze het toch niet'. Deze kinderen geven snel op en gaan uitdagingen uit de weg.

De op groei gerichte mindset

Kinderen met een op groei gerichte mindset hebben de overtuiging dat je alles kunt leren, als je maar oefent. Ze weten dat je ergens beter in kunt worden als je er je best voor doet. Ze houden van uitdagingen en vinden het niet erg om fouten te maken, want 'van proberen kun je leren'.

Zoals je wel zult begrijpen heb je de op groei gerichte mindset nodig op weg naar succes! Kinderen die leren niet leuk vinden, die denken dat ze niets kunnen, snel opgeven en uitdagingen niet aangaan, zitten in een statische mindset. Aan jou de uitdaging ze in de 'groeimindset' te krijgen, zodat ze gaan leren. Als ze goed oefenen, worden ze beter in dat wat ze moeilijk vinden en zo leidt leren tot beter presteren en doen ze succeservaringen op.

Bron: www.platformmindset.nl

Op groei gerichte complimenten en feedback

Complimenten geven we elke dag aan de kinderen in onze groep. Maar, niet elk compliment is even effectief en er zijn zelfs complimenten die je beter niet kunt geven. Zij doen eerder afbreuk aan het zelfvertrouwen van een kind dan dat ze ervan groeien. Dat is natuurlijk niet wat we willen! Welke complimenten zijn dit en hoe geef je op groei gerichte complimenten en feedback?

Kinderen met een statische mindset zijn te veel gefocust op hun capaciteiten: 'Is het goed genoeg?' 'Maak het een goede indruk?' Het geven van complimenten gericht op capaciteiten versterkt deze mindset of brengt kinderen zelfs in de statische mindset. Ze worden geprezen om hun talenten en gaan een nieuwe uitdaging vervolgens uit de weg. 'Wat als het nu niet lukt?' 'Wat als blijkt dat ik er toch niet goed in ben?' Complimenten gericht op capaciteiten hebben een averechts effect. Het maakt kinderen onzeker en minder gemotiveerd om door te zetten en nog beter hun best te doen. Zetten ze toch door en gaat het mis, dan denken deze kinderen 'zie je wel, ik ben toch niet zo slim, ik kan het niet.'

Op groei gerichte complimenten hebben daarentegen een sterk positief effect. Kinderen die geprezen worden om hun werkhouding, hun doorzettingsvermogen, hun focus, de moeite die ze ervoor hebben gedaan, gaan een tweede uitdaging graag aan. Zij zien het werk niet als een test van hun intelligentie maar als een leuke uitdaging. Hun zelfvertrouwen groeit doordat ze gecomplimenteerd worden om hun inzet en daardoor stijgen ook de resultaten. Ze weten dat ze niet afgerekend worden op hun intelligentie. Ze zijn niet slim of dom. Als ze een toets niet goed maken, denken ze 'Ik heb niet goed genoeg geleerd' of 'Ik heb te weinig vragen gesteld'. Dit in tegenstelling tot het kind met een statische mindset. Hij zal denken 'Zie je wel, ik kan het niet, ik ben dom'. Kinderen in de statische mindset schamen zich voor hun tekortkomingen en kunnen hier zelfs over gaan liegen. Kinderen met een op groei gerichte mindset weten waar ze aan moeten werken en zijn hier eerlijk over. Ze willen graag leren!

Kleuters laten regelmatig een werkje zien. Al snel zeg je dan 'mooi hoor', 'knap' of 'goed gedaan'. Denk de komende tijd eens na over de complimenten die je geeft en probeer deze om te buigen naar op groei gerichte complimenten en feedback. Onderstaande voorbeelden kunnen je hierbij helpen.

Complimenten die de statische mindset versterken

- Wat een mooi bouwwerk.
- Wat knap van jou.
- Wat heb je dat slim aangepakt.
- Wat kun jij goed schilderen.
- Wat kun jij fantastisch zingen.
- Prachtig.

Op groei gerichte complimenten

- Wat heb jij je best gedaan.
- Hoe heb je dit zo voor elkaar gekregen?
- Door al het oefenen ben je flink vooruit gegaan.
- Wat heb je daar hard voor gewerkt.
- Je vond de opdracht niet zo leuk, maar hebt toch doorgezet.
- Wat heb je geconcentreerd zitten werken.
- Je hebt iets nieuws geprobeerd, wat fijn.
- Je hebt hier goed over nagedacht.
- Dit heb je handig aangepakt.
- Fijn dat je me om hulp hebt gevraagd.
- Je hebt het geprobeerd.
- Je hebt fijn samengewerkt.
- Je hebt je fantasie gebruikt.

Op de website van het platform mindset vind je een heel leuke complimentenposter en een complimentenkaart waarop je de kenmerken ziet van vaste mindset complimenten en groeimindset complimenten. Handig om op te hangen in je lokaal!
--> Naar de site

mindset, effectieve complimenten

mindset, complimenten, effectie complimenten

Bron: www.platformmindset.nl

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong

Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong lopen meer kans op complimenten als 'wat knap van jou', 'je bent de beste van de klas', en 'wat ben jij slim!' Het is daarom belangrijk dat je je juiste bij deze kinderen bewust bent van je mindset. Een kleuter die geen nieuwe uitdagingen aan wil gaan, faalangstig is of perfectionistisch, lijkt misschien geen 'slimme kleuter'. Je hoort dan vaak 'Hij wil de moeilijke opdracht toch niet proberen?' 'Hij zal deze wel niet aankunnen!' Juist kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong laten dit gedrag zien als ze in een statische mindset zitten en bij de meeste van hen is dat het geval! Ze ontlopen de moeilijkere opdrachten, want stel dat ze het niet kunnen. Dan zijn ze niet meer slim? Bemoedig deze kinderen door geen druk op ze te leggen. Steek in op hun inzet en aanpak en niet op hun intelligentie. Zeg 'Probeer het maar' of 'We gaan eens kijken of het lukt' en spreek geen verwachtingen uit.

Groeitaal!

Een leerkracht met een op groei gerichte mindset geeft kinderen eerlijke feedback, hij vertelt ze iets waarvan ze kunnen groeien.
Antwoord niet op alles met 'mooi' en 'goed gedaan', maar zeg eerlijk wat je ervan vindt en geef het kind hierna een boodschap mee waar hij iets aan heeft. Hoe kan hij verder groeien? Wat kan hij verbeteren? Wat moet hij nog oefenen? Alleen dan kun je groeien!

groeitaal, mindset, kleuters

--> Download de groeitaal op het platform mindset

Hoge eisen stellen

Carol Dweck schrijft: 'Goede leraren stellen hoge eisen aan al hun leerlingen, niet alleen aan degenen die al goed zijn.' Een leerkracht in de VS stelde extreem hoge eisen, vanaf het begin af aan. Ze introduceerde woorden en begrippen die in het begin ver boven de pet van haar leerlingen gingen. Toch creëerde ze vanaf de eerste dag een sfeer van oprechte affectie en betrokkenheid, toen ze haar leerlingen beloofde dat ze vooruit zouden gaan. Deze leerkracht heeft een op groei gerichte mindset. Ze wil het beste uit elk kind halen en gelooft erin dat dat gaat lukken. Ze is betrokken bij elke leerling.
Leraren met een statische mindset creëren een oordelende sfeer. Ze beoordelen de beginprestaties van de leerlingen en beslissen wie slim is en wie dom. Vervolgens laten ze de 'dommeriken' (onbewust) links liggen. Ze geloven dat ze geen invloed kunnen hebben op de intelligentie van deze leerlingen.

The power of 'yet'

Ik kan het niet. - Ik kan het NOG niet.
Het lukt niet. - Het lukt NOG niet.
Het is moeilijk. - Het is NOG moeilijk.

power of yet, mindset, kracht van nog

Voel je 'm al? De kracht van 'nog'! Door het woord 'nog' toe te voegen, zorg je ervoor dat het kind in de leerstand komt: je kunt het NOG niet, maar ik heb er vertrouwen in dat je het kunt leren.

Carol Dweck geeft in deze zeer heldere You-Tube video 'The power of yet' uitleg over dit krachtige woord NOG.

 

Aan de slag met mindset (bij kleuters)

Growth mindset lessen voor de basisschool

Na het lezen van bovenstaande theorie over mindset wil je natuurlijk aan de slag, maar hoe?

Bij uitgeverij Bazalt verscheen het boek Growth mindset lessen voor de basisschool van Katherine Muncaster en Shirley Clarke. Dit praktische handboek sluit perfect aan op het theoretische boek Mindset van Carol Dweck, wat maakte dat ik er nieuwsgierig naar werd.

growth-mindset-lessen, kleuters, activiteiten, mindset

In Growth mindset lessen wordt in de inleiding verteld wat een mindset is en hoe een growth en fixed mindset eruit zien. Handig om nog eens te lezen (o ja!) of om kennis te maken met de mindsets. Verder lees je wat je het best tegen een leerling kunt zeggen om een cultuur te creëren waarin fouten maken en iets niet begrijpen normaal zijn. Want dat is waar het bij de growth mindset om draait: Je ontwikkelt jezelf steeds verder door te leren, door te oefenen, door door te zetten én fouten te maken.
Na dit korte stuk theorie volgen lessen voor alle groepen van de basisschool en enkele activiteiten die je met de hele school kunt doen.

Voor de kleuters wordt geadviseerd na de kerstvakantie met de mindset-lessen te starten, wanneer de kinderen goed gewend zijn en de gang van zaken in de klas goed kennen. De focus ligt bij deze jonge kinderen op begrippen als moeilijk, proberen, oefenen, leren en uitdaging.
Aan het begin van de week wordt kennisgemaakt met het onderwerp of materiaal en gedurende de week kunnen de kinderen er (in een kleine groep) mee aan de slag gaan. Een ideale werkwijze voor een kleutergroep.
In het boek staan zes activiteiten voor de kleuters beschreven. Hier kun je zeker zes weken mee aan de slag gaan en de activiteiten zullen je inspiratie geven om zelf verder te gaan. Het zijn goede voorbeelden om de kinderen na te laten denken over hoe ze zich voelen als ze ergens niet meteen goed in zijn. Ze krijgen de gelegenheid om uitdagende activiteiten te ervaren en gaan leren zien als een ontdekkingsreis.
De activiteiten gaan over veters leren strikken, leren fietsen, werken aan uitdagingen en nieuwe uitdagingen aangaan. De suggesties die tijdens de activiteiten worden gegeven passen helemaal bij het hedendaagse onderwijs. De werkvormen zijn actief, de kinderen gaan met elkaar in overleg en mogen zelf aan de slag gaan. Leuk!

Ik heb zin om hier in het nieuwe jaar mee aan de slag te gaan. Wat zou het mooi zijn als er in elke school een cultuur gericht op groei en ontwikkeling heerst, waar kinderen met een growth mindset op een andere manier naar 'leren' kijken.

Artikel 'Aan de slag met mindset'

In het onderwijsmagazine De wereld van het jonge kind verscheen een artikel over mindset bij kleuters. Het vertelt je de theorie, die je hierboven hebt kunnen lezen, vanuit praktische voorbeelden.
--> Lees het artikel 'Aan de slag met mindset'

Prentenboeken over mindset

In de geweldige prentenboeken van Rachel Bright staat mindset centraal. De muis uit De leeuw in de muis heeft een groeimindset. Hij wil graag net zo stoer en groot zijn als de leeuw en om dat te leren, moet hij naar die enge leeuw toe.

Kleine Koala uit Laat maar los, Koala heeft een statische mindset. Hij zit al heel zijn leven veilig in de boom en daar komt hij écht niet uit, ook niet als de andere dieren hem vragen mee te spelen.

Sociaal emotioneel kleuters dapper zijn kleuters

De leeuw in de muis - dapper zijn

Onder een rots woont een piepkleine muis. Hij is zo klein en piept zo zacht dat de andere dieren hem niet opmerken en soms op hem gaan staan en gaan zitten. Wat vervelend! Bovenop de rots ligt een leeuw. Een heel stoere, trotse leeuw. Hij brult en laat zijn tanden zien. Iedereen ziet hem, iedereen hoort hem en iedereen bewondert hem. Wat zou de kleine muis dat ook graag willen! Kleine muis bedenkt dat hij moet leren grommen. Dan ziet iedereen hem staan. Maar hoe leer je echt grommen? Juist, van een leeuw. Kleine muis zal naar de leeuw moeten gaan, maar eigenlijk durft hij dat helemaal niet. Hij komt uit zijn schaduw en gaat op pad. Nog nooit heeft hij zoiets dappers gedaan. Als de muis bij de leeuw is en de leeuw hem opmerkt, schrikt hij zich rot. Een muis! De leeuw is bang van muizen. Hij schreeuwt en maakt zich klein. Op dat moment voelt de muis zich groot en trots. Je hoeft niet te brullen om iets te bereiken en niet te grommen om sterker te lijken. Je bent niet meer waard als je groot bent en brult.

Ieder mens, ieder dier heeft in zijn binnenste alles in huis: een angstige leeuw en een dappere muis.

Laat maar los, Koala - iets nieuws proberen

Tevreden hangt kleine koala in zijn boom. Hij dut, hij droomt en hij dommelt wat, dag in dag uit. Beneden springt alles wat poten heeft wild in het rond. De tak van koala voelt veilig en vertrouwd. Iets nieuws uitproberen? Voor geen goud! Af en toe vraagt er wel eens iemand 'speel je mee?', maar koala schudt altijd nee. Tot op een dag de boom om dreigt te vallen. Alle dieren staan onder de boom en roepen naar koala: 'Loslaten kleintje, wij zullen je vangen!' Maar koala houdt zich alleen maar steviger vast. Uiteindelijk valt hij en wordt door de andere dieren opgevangen. Voorzichtig laat hij zijn nageltjes los. Wat voelt dat als een opluchting! Wombat vraagt of koala mee wil spelen en deze keer antwoordt hij: 'Ik wil, ik durf en ik kan!'

Het is leuk om iets nieuws te proberen.

download een gratis lespakket voor kleuters voor de vastentijd

een mooi voorleesboek voor kleuters over pasen

een boek over een eigenwijze geit, leuk voor de Kinderboekenweek

een mooi prentenboek voor kleuters van de schijfster van Help! Een verrassing!

Volop ideeën en inspiratie bij de mooiste prentenboeken voor kleuters van Juf Anke

Door op deze boeken te klikken word je doorverwezen naar Bol.com. #affiliate