Mindful met kleuters
Mindfulness betekent met volle aandacht in het hier-en-nu zijn, zonder oordeel over wat je voelt of denkt. Alle zintuigen worden gebruikt om de wereld om je heen te ervaren: zien, horen, ruiken, voelen, proeven. De kern is steeds om in aandacht, rust en geduld te onderzoeken, bewegen, observeren en maken.
De hectiek van alledag
In de hectische maatschappij waarin we leven, kan dit best een uitdaging zijn. Hoe kom je in het hier-en-nu als je to-do lijst nog zo lang is? Als je op tijd op je werk moet zijn, maar ook de kinderen nog naar de voorschoolse opvang moet brengen, terwijl je telefoneert met je partner over de boodschappenlijst. Als je na werktijd nog een voetbaltraining op de planning hebt staan en ondertussen nadenkt over wat je zult gaan koken, terwijl de gebeurtenissen van de dag zich nog eens in je hoofd afspelen.
Veel kinderen hebben een bomvolle agenda. Waar in mijn jeugd 'naar school', 'korfbal' en in het weekend enkel een bezoekje aan opa en oma op de planning stonden (de rest van de tijd bracht ik op zolder door bij de Lego en Playmobil, of in de geheime hut bij de sloot van een achterbuurman), is dit voor veel kinderen verdrievoudigd. Op maandag hoor ik verhalen over drukke weekenden in de kring: naar Monkey Town, een kinderfeestje, een barbecue, een bezoekje aan de Efteling ('we hebben een abonnement, juf!'), afzwemmen, logeren bij opa en oma. Doordeweeks zuchten de kleuters regelmatig, soms met tranen in de ogen, dat ze het zo druk hebben. 'Juf, ik moet straks naar de BSO en óók nog naar zwemles'.
Hoe kun je met volle aandacht doen wat je moet doen als er zoveel op je af komt? Waar is de tijd voor een momentje voor jezelf? Tijd om af te schakelen, je eigen gedachten als wolkjes voorbij te laten drijven, in je lijf te komen, te voelen. In het moment zijn en al niksend naar buiten staren? Het is een hele kunst geworden.
Van nature mindful
Jonge kinderen zijn van nature mindful. Ze spelen vol aandacht en gaan uit van wat zich aandient vanuit henzelf of vanuit de omgeving. Via hun zintuigen ervaren ze de wereld om zich heen. Wat hen bezig houdt, speelt zich af in het hier-en-nu. Als leerkracht kunnen we veel van hen leren en dat is precies waar het om zou moeten gaan: aansluiten bij het mindfulle gedrag van de kleuter. Leer de kleuters niet mindful te zijn, maar te laten blijven!
Door alle activiteiten die gedurende een dag of week worden ondernomen, worden kleuters uit hun mindful-zijn gehaald. Er is geen tijd om het lieveheersbeestje dat over de stoep kruipt te bekijken, er is geen tijd om die tekening af te maken. We moeten door! Kijk goed naar de kleuters, observeer en verlaag de druk. Ben samen in het hier-en-nu.
Activiteiten
Op de agenda's van de kleuters hebben we geen invloed en ook het programma op school kan soms voller lopen dan je zou willen. Als je merkt dat de kleuters druk ervaren, dat ze uit het hier-en-nu worden gehaald door alles wat nog komt of al is geweest, haal je ze met een mindfulness activiteit weer met hun aandacht in het moment.
De activiteiten gericht zijn op:
- met volle aandacht bewegen
- vriendelijke aandacht: dankbaar zijn voor wat je hebt, stilstaan bij positieve eigenschappen van de ander
- vriendelijke wensen: stilstaan bij wat je jezelf en de ander zou gunnen
- bewustwording van lichaam, gevoelens en emoties
- met volle aandacht observeren
- iets in volle aandacht maken
- met volle aandacht eten en drinken
- met volle aandacht luisteren
Laat het onderdeel 'ademhaling' achterwege. Kleuters hoeven zich nog niet bewust te zijn van hun ademhalingsbeweging. Op latere leeftijd kun je hier op een bewuste manier aandacht aan besteden, nu zou dit averechts kunnen werken.
Voor Kleuteruniversiteit schreef ik een project met korte mindfulnessoefeningen. Wil je beginnen met mindfulness met kleuters, bekijk het project dan eens. Bovenstaande gebieden zul je in de activiteiten herkennen en na de activiteiten te hebben gedaan, kun je er vast je eigen draai aan geven, zodat je in het met eigen ideeën verder kunt gaan.
 |
Kalm aan, aapje!Aapje heeft altijd haast, tot ze een super-relaxte luiaard tegenkomt, die haar helpt om haar kijk op de wereld te veranderen. In dit project, gebruikmakend van het boek Kalm aan, aapje! van Jess French en Eefje Kuijl, sluit je aan bij het mindfulle gedrag van kleuters. Samen ben je met volle aandacht in het hier-en-nu, zonder oordeel over wat je voelt of denkt. |
Lessen uit de coronatijd
Wat was ik blij toen in de lockdown de winkels dicht gingen, de snelwegen leger werden, het stil werd op straat ... (Veel) bezoek ontvangen was niet toegestaan en feestjes werden gecancelled. Alles ging dicht en de natuur bloeide op. Het was er drukker dan ooit.
Ik keek naar m'n agenda: leeg. Wat voelde dat fijn! Ruimte voor eigen ideeën en eigen activiteiten. Geen verplichtingen meer. Elke dag was ik buiten te vinden. Ik liep door de bossen, langs het water, leerde fotograferen en ging steeds beter kijken. Ik had zeeën van tijd en kwam met m'n aandacht in het moment. Ik bestudeerde bloemen en leerde hun namen, merkte de reeën op in het bos en luisterde naar vogelgeluiden. En dat alles zonder telefoon met internetabonnement, die zou me alleen maar uit het moment kunnen halen.
M'n hoofd werd steeds leger. M'n collega's zag en sprak ik meer dan ooit: buiten, in de natuur. Met een lockdownvriendin struinde ik elke week door het bos. We hadden diepe gesprekken, zaten op bankjes in de zon en genoten in stilte van alles om ons heen.
Van de kleuters kreeg ik foto's toegestuurd met blije gezichten. Met papa of mama in het bos, mountainbiken, picknicken, een taart bakken, de auto wassen ... Er was zoveel rust. En ruimte. Wat de toekomst zou brengen? Geen idee? Wanneer alles weer open zou gaan? We wisten het niet. Ik kon niet anders dan in het hier-en-nu zijn en ik genoot ervan.
Ik hoopte vurig dat er vanaf dan iets zou veranderen. Voor mij geen drukke agenda meer, geen grootschalige feestjes en volle winkelstraten op zondag. Kleuters die vaker bij hun ouders konden zijn, samen eten 's avonds en een pyjamadag in het weekend.
En toen ging alles weer open. Ik zag mensen terugrennen naar hun oude, vertrouwde leven. Lange rijen bij MC Donalds, volle winkelstraten, files op de snelweg, een overvolle BSO. Ik bedacht me wat ik wilde behouden uit de coronatijd: de rust en ruimte, minder verplichtingen, meer tijd voor lange wandelingen, ruimte om naar buiten te staren, de vogels in de tuin te bestuderen, de kat te aaien en nog zoveel meer. Ik stond stil en de wereld draaide weer door.
En jij? Wat heb jij meegenomen uit deze tijd?
